Opracowując nowe opcje terapeutyczne w leczeniu zakażeń świdrowcami
W krajach, w których endemicznie występują te trzy choroby, pacjenci nie mają powodów, by się czuć bezpiecznie. Obecnie stosowane chemioterapie w leczeniu zakażeń świdrowcami są wysoce toksyczne i często prowadzą do wznów. Leki stosowane w walce z leiszmaniozą mają wiele wad i są również podawane zwierzętom, co rodzi obawy o wykształcenie się lekooporności. Leki przeciwko chorobie Chagasa wprowadzono ponad 40 lat temu i od tamtej pory nie zaproponowano lepszej terapii. W ramach projektu NMTRYPI (New Medicines for Trypanosomatidic Infections) opracowano trzy prototypy w trosce o leczenie trzech omawianych zakażeń. Celem było odkrycie mniej toksycznych, lecz bardziej skutecznych związków, nadających się do stosowania doustnego. W ramach projektu zbadano działanie potencjalnego leku w terapii więcej niż jednego zakażenia świdrowcami oraz przetestowano różne połączenia związków przeciwko nowym celom terapeutycznym. „Uzyskaliśmy cztery podstawowe serie związków i przebadaliśmy ponad 11 tysięcy wyciągów z substancji naturalnych" - mówi koordynator projektu, profesor Maria Paola Costi z uniwersytetów w Modenie oraz Reggio Emilia. „Opierając się na wielu strategiach systematycznych, dobraliśmy odpowiednie substancje pilotażowe do zaawansowanych badań na zwierzętach i opracowaliśmy schematy leczenia ukierunkowane na terapię zakażeń świdrowcami." Zwalczając czarną gorączkę Byś może jednym z najbardziej imponujących wyników projektu jest odkrycie potencjalnego leku przeciwko leiszmaniozie trzewnej, znanej jako czarna gorączka. Zweryfikowano jego działanie na trzech gatunkach zwierząt - myszach, chomikach i psach. Rezultaty uzyskane w eksperymentach na psach były tak obiecujące, że zwierzęta zachowano przy życiu i zaadoptowano a teraz są objęte stałą obserwacją: Obecnie, po prawie 9 miesiącach po zakończeniu leczenia, zwierzęta są zdrowe i nie wykazują żadnych oznak wznowy. W istocie, wyniki były tak obiecujące, że zespół zdecydował się na wstępne badania na małpach. „Mieliśmy okazję przetestować związek w badaniu na małpie dzięki synergicznej współpracy z projektem KINDRED, również finansowanym z funduszu FP7" - wyjaśnia profesor Costi. Eksperymenty na małpach przed I fazą prób klinicznych mają kilka zalet: ich anatomia i fizjologia jest zbliżona do ludzkiej a zakażenie wiciowcami z rodzaju Leishmania ma podobny profil przenoszenia. Badania te umożliwiają analizę tkanek głębokich. Ponadto, mechanizm eliminacji leku u małp wykazuje podobieństwa z ludzkim. „Ponieważ immunosupresja wiąże się z nawrotem leiszmaniozy trzewnej, zrozumienie reakcji układu immunologicznego w odpowiedzi na leczenie farmakologiczne ma istotne znaczenie. Ocena zastępczych markerów odporności w modelach eksperymentalnych pozwoliła nam rozpatrzyć czynniki, które zapewniają ochronę. Możemy zastosować nowy lek o właściwościach modyfikujących odporność lub o postaci zawierającej właściwe składniki w celu kontrolowania rozwoju choroby" - mówi profesor Costi. W obecnej postaci, nowy potencjalny lek przekracza dotychczas dostępną terapię doustną za pomocą Miltefosine pod względem zrównoważenia skuteczności względem toksyczności. Okazał się skuteczny także w leczeniu śpiączki afrykańskiej II HAT. „Po praz pierwszy udało się uzyskać związek do stosowania doustnego, który może przekroczyć barierę krew-mózg i może być wykorzystany w leczeniu fazy II śpiączki afrykańskiej. Potencjalnie, to otwiera możliwość opracowania pierwszej doustnej terapii kojarzonej przeciwko zakażeniu pierwotniakiem Trypanosoma brucei. Co więcej, mamy realną szansę, by zastosować jeden związek w terapii kilku pasożytniczych chorób zakaźnych" - mówi profesor Costi. W ramach projektu, oprócz wyłonienia potencjalnego leku, udało się zidentyfikować około 20 związków oddziałujących na T. brucei oraz inne gatunki Leiszmania w warunkach in vitro, przy czym wszystkie kwalifikują się do testowania na zwierzętach. Jako dowód skuteczności terapii, zaproponowano podawanie skojarzenia związków przeciwko nowym celom terapeutycznym. Profesor Costi ma nadzieję, że pacjenci niedługo będą mogli skorzystać z wyników, uzyskanych w toku projektu. „Opracowanie nowego leku jest długim, ryzykownym i kosztownym procesem, lecz jeśli wszystko przebiega pomyślnie, I faza prób może rozpocząć się w przeciągu około trzech lat". Tymczasem, konsorcjum zamierza ubiegać się o kolejne granty, zarówno z transzy unijnych programów badawczych, jak i udzielanych przez inne agencje finansujące. „Interesariusze, tacy jak spółki farmaceutyczne, znajdują się na początku naszej listy" - zamyka wypowiedź profesor Costi.
Słowa kluczowe
NMTRYPI, leiszmanioza, czarna gorączka, chemioterapia, zakażenia świdrowcami, leiszmanioza trzewna, choroba Chagasa, potencjalny lek
