Przetwarzanie danych przestrzennych przez ludzi
Informacje przestrzenne pomagają ludziom wykonywać różne rutynowe czynności. Podczas przedstawiania lokalizacji obiektów używamy dwóch punktów odniesienia: w stosunku do swojego ciała oraz w stosunku do innego obiektu. W ramach finansowanego przez UE projektu MAPSPACE (How humans encode, represent and use basic spatial information in perception and action: Behavioral and neural evidence) porównano te dwa punkty. Zespół wykazał, że sposób używania każdego z nich przez ludzi zależy od rodzaju zadania: czy zadanie to wymaga ruchu ciała, czy obiektem można manipulować i czy działanie wymaga użycia zapamiętanych informacji czy bieżących informacji wizualnych. Naukowcy przeprowadzili osiem eksperymentów behawioralnych obejmujących 192 uczestników. W czterech eksperymentach brali udział wolontariusze, którzy zapamiętywali pozycje i nazwy zestawów obiektów 2D i 3D. Uczestnicy zostali poproszeni o wskazanie miejsc różnych obiektów względem siebie lub innych przedmiotów. Osoby biorące udział w pozostałych czterech eksperymentach odpowiadały ustnie na pytania dotyczące obiektów i ich pozycji. Badanie wykazało, że ludzie są bardziej dokładni, gdy wskazują lokalizacje obiektów w odniesieniu do siebie niż w stosunku do innych przedmiotów. Ponadto osoby badane dokładniej wskazywały relacje przestrzenne pomiędzy obiektami w przypadku korzystania z pamięci, figur 2D i odpowiedzi słownych. Wyniki pokazują, że wszystkie cztery rodzaje reprezentacji przestrzennej mają różne cele. Najbardziej istotne codzienne informacje dotyczą potrzebnych obiektów i ich lokalizacji względem ciała, co wyjaśnia, dlaczego uczestnicy szczególnie dokładnie zapamiętywali tego typu informacje. Uczestnicy badania byli w stanie zdefiniować relacje przestrzenne w kategoriach względnych, ale w mniejszym stopniu potrafili używać informacji dotyczących obiektywnych odległości. Zdaniem zespołu względne relacje przestrzenne łatwiej zapamiętać i posługiwać się nimi. Funkcjonalny rezonans magnetyczny (fMRI) pozwolił na określenie podstaw neurologicznych związanych z czterema reprezentacjami przestrzennymi. Wyniki pokazały, że nawet w zadaniach niezwiązanych z ruchem obszary mózgu odpowiedzialne za ruch były bardziej aktywne, gdy informacje przestrzenne przedstawiano w odniesieniu do ciała. Zespół stwierdził również, że środkowo-skroniowe części mózgu są odpowiedzialne za kodowanie abstrakcyjnych informacji dotyczących relacji. Wyniki projektu MAPSPACE są istotne klinicznie, ponieważ pomagają w ocenie deficytów wizualno-przestrzennych w kontekście rehabilitacyjnym. Rezultaty projektu pozwolą na przeprowadzanie dokładniejszej diagnozy.
Słowa kluczowe
Przetwarzanie danych przestrzennych, obiektywne odległości, MAPSPACE, reprezentacje danych przestrzennych
