Wczesna diagnoza zaburzeń psychiatrycznych
W ramach finansowanego z funduszy unijnych projektu SCHIZDX (Developing minimally invasive, tools and technologies for high throughput, low cost molecular assays for the early diagnosis of schizophrenia and other psychiatric disorders) opracowano VeriPsych® – pierwsze badanie molekularne do diagnozy schizofrenii. Badanie wprowadzane jest na rynek jako narzędzie służące do diagnozy schizofrenii we wczesnym jej stadium. Ponieważ istnieją dowody, świadczące o tym, że kluczowe molekuły mózgu znajdują swoje odzwierciedlenie w zmianach widocznych w płynie mózgowo-rdzeniowym (CSF) i surowicy, badacze przyjrzeli się glikoproteinom, białkom i fosfoproteinom u chorych cierpiących na schizofrenię. Grupa obejmowała pacjentów w początkowym stadium choroby, którzy nie przyjmowali dotąd leków przeciwpsychotycznych, a także osoby, od których pobrano próbki kontrolne. W organizmie chorych, u których zdiagnozowano początkowe stadium schizofrenii, badacze zidentyfikowali 24 zmienione białka. Porównując stan pacjentów nieprzyjmujących wcześniej leków przeciwpsychotycznych, u których stwierdzono pierwsze objawy schizofrenii, przed i po przeprowadzonym leczeniu, zaobserwowano, że po włączeniu olanzapiny liczba dwóch białek – lumikanu i apolipoproteiny – wzrosła wraz z liczbą zmian w obrębie procesu glikozylacji. Dalsze badania sugerują, że substancje przeciwpsychotyczne, których profile farmakologiczne nakładają się na siebie, z dużym prawdopodobieństwem mogą posiadać charakterystyczne zestawy biomarkerów używanych do przewidywania reakcji na leczenie. Łącznie drogą profilowania z użyciem multipleksowych testów immunologicznych zidentyfikowano siedem potencjalnych biomarkerów reakcji na leczenie. Kolejne biomarkery schizofrenii wyznaczono, korzystając z nowo opracowanego systemu posiewów krwi w połączeniu z panelowym testem immunologicznym. W rezultacie powstał ważny z klinicznego punktu widzenia system służący nie tylko do identyfikacji biomarkerów pozwalających przewidzieć działanie leków lub reakcję pacjenta na leczenie, lecz także do odkrywania nowych produktów leczniczych. W sumie wyniki badań przeprowadzonych w ramach projektu SCHIZDX zaprezentowano w 21 artykułach, które ukazały się w czasopismach naukowych, a ponad cztery czekają na publikację. Poprzez stronę internetową projektu, na której regularnie umieszczane są protokoły spotkań, prezentacje, sprawozdania i informacje o międzynarodowych konferencjach, zespół realizuje szeroko zakrojoną kampanię upowszechnienia rezultatów inicjatywy. Zgłoszono dziewięć wniosków o udzielenie patentu na 51 markerów schizofrenii, 34 markery różnicujące schizofrenię oraz markery pochodzące z różnych źródeł: z komórek krwi obwodowej, krwi pełnej oraz surowicy, a także zgromadzone w drodze eksploracji danych. Skuteczność zidentyfikowanego zestawu biomarkerów jest również poddawana ocenie pod kątem innych zaburzeń psychicznych, takich jak choroba afektywna dwubiegunowa, różne rodzaje depresji i autyzm. Małoinwazyjne i niedrogie badanie molekularne, które umożliwia rozróżnienie poszczególnych zaburzeń przy pomocy nakładających się na siebie systemów, pozwoli zapewnić pacjentom skuteczne leczenie już na wczesnym etapie choroby, zwiększając tym samym ich szanse na powrót do normalnego życia po zakończeniu terapii.
Słowa kluczowe
Wczesna diagnoza, schizofrenia, SCHIZDX, badanie molekularne, biomarker
