Buki i sosny żyją w doskonałej symbiozie
Sosna zwyczajna, wiecznie zielone drzewo iglaste, doskonale koegzystuje w lasach Europy z bukiem zwyczajnym, pospolitym drzewem liściastym. Te dwa europejskie gatunki lepiej funkcjonują w lasach mieszanych niż jednogatunkowych, tworząc stabilne ekosystemy dla innych żywych organizmów. Jednakże brakuje nam informacji na temat delikatnej równowagi i współzawodnictwa między tymi gatunkami, zależnych od wielu czynników, takich jak stężenie CO2 czy zmiany klimatu. Aby zmienić tę sytuację i poszerzyć wiedzę na ten temat, w ramach finansowanego przez UE projektu ECOPYREN3 (Integration of ecological processes in forest models to assess long-term effects of management and global change on forests in southwestern Europe) zbadano czynniki środowiskowe oraz przeprowadzono modelowanie wzrostu drzew. W szczególności zespół przeanalizował cykle obiegu składników odżywczych i wody w dwóch punktach badawczych i zidentyfikował czynniki wpływające na współzawodnictwo drzew. Zdefiniował też – w drodze badania słojów – zależności matematyczne między klimatem a przyrostem radialnym oraz efektywność wykorzystania wody. Pozwoliło to przeprowadzić modelowanie lasu bukowo-sosnowego o określonych cechach i jego ekosystemu celem sprawdzenia, jak las będzie rósł w różnych scenariuszach klimatycznych. Prace prowadzone były w dwóch punktach badawczych w północnej Hiszpanii – w lesie śródziemnomorskim i lesie górskim. Dzięki wykorzystaniu najnowocześniejszych technologii uczestnikom projektu udało się ekstrapolować najdłuższy szereg czasowy obiegu składników odżywczych w tych lasach mieszanych, obejmując okres całych 15 lat. To pozwoliło określić, jak wspomóc wzrost badanych lasów mieszanych z uwzględnieniem czynników takich jak woda, dostęp do światła czy położenie geograficzne. Ponadto zespół projektu stworzył niezwykle dokładne projekcje komplementarności gatunków w przyszłych, zmienionych warunkach klimatycznych. Okazało się, że w obecnym klimacie buki czerpią wiele korzyści ze współistnienia w jednym lesie z innymi gatunkami, podczas gdy w przypadku sosny taka koegzystencja nie ma żadnego widocznego wpływu. Jednak zależność ta może się zmienić pod wpływem innych warunków klimatycznych, co dowodzi jak ważne jest dokładne poznanie delikatnych mechanizmów środowiskowych dla zachowania ekosystemów. Uzyskane wyniki pozwoliły lepiej zrozumieć oddziaływania ekologiczne między dwoma najpowszechniejszymi w Europie gatunkami zachodzące w obrębie jednego ekosystemu. Wnioski opracowane przez uczestników projektu pomogły usprawnić zarządzanie adaptacyjne lasami mieszanymi w chłodniejszych regionach basenu Morza Śródziemnego. Projekt dostarczył też ważnych narzędzi wspomagających podejmowanie decyzji w zakresie zarządzania lasami w oparciu o ocenę wpływu produkcji drewna, produkcji biomasy i obiegu wody.
Słowa kluczowe
Buk, sosna, drzewa, lasy mieszane, ECOPYREN3, zmiana klimatu
