Pomiar, monitorowanie, łagodzenie i zarządzanie wydobyciem gazu łupkowego
W ciągu ostatnich dziesięciu lat krajobraz energetyczny Stanów Zjednoczonych uległ drastycznej zmianie za sprawą włączenia gazu łupkowego do koszyka źródeł energii. Podobne zmiany nie zaszły jednak w całej Europie. Z powodów zarówno politycznych, jak i technicznych niektóre kraje wprowadziły (tymczasowe) moratorium (np. Holandia), niektóre obniżyły oczekiwania w stosunku do produkcji komercyjnej (np. Polska), podczas gdy inne dążą do rozwoju produkcji w obliczu wyraźnego oporu lokalnego (np. Anglia). Projekt M4ShaleGas powstał, aby wnieść niezależną, naukową wiedzę do debaty na temat kosztów i korzyści rozwoju gazu łupkowego w Europie. Poprzez szereg konkretnych zaleceń projekt nakreślił najlepsze praktyki w zakresie mierzenia, monitorowania, łagodzenia skutków i zarządzania wydobyciem. Badanie skutków poszukiwań i wydobycia gazu łupkowego Łupek to drobnoziarnista skała osadowa, w której może być uwięziony gaz ziemny. Ponieważ ten potencjalny surowiec gazowy jest powszechnie dostępny na całym świecie, jego potencjał w zakresie pozyskiwania energii wzbudził duży entuzjazm. Zgodnie z planem działania Komisji Europejskiej na rzecz energii do 2050 r. wydobycie gazu łupkowego mogłoby przyczynić się do ograniczenia emisji dzięki zastąpieniu węgla i ropy naftowej. Argumentuje się jednak również, że aby ograniczyć globalne ocieplenie do 2 stopni Celsjusza powyżej poziomu sprzed epoki przemysłowej, rezerwy paliw kopalnych muszą pozostać pod ziemią. Ponadto, metody wydobywcze, które zwiększają przepływ gazu w łupkach przy pomocy ciśnienia hydraulicznego, stwarzają ryzyko potencjalnego skażenia wody oraz wywołują lokalną aktywność sejsmiczną. Zespół projektu M4ShaleGas rozpoczął prace od przeglądu danych i doświadczeń dotyczących działalności wydobywczej w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie. Umożliwiło to naukowcom opracowanie modeli oceny oddziaływania wydobycia na środowisko pod powierzchnią i na powierzchni, a także na jakość powietrza. W oparciu o te badania przeprowadzono oceny skutków i ryzyka, w wyniku których powstały zalecenia dotyczące najlepszych praktyk, opublikowane w dwustronicowych arkuszach informacyjnych. Koordynator projektu, dr Jan Ter Heege, wyjaśnia: „Opisują one techniczne aspekty wydobycia gazu łupkowego, w tym skutki szczelinowania hydraulicznego i występowanie sejsmiczności, ryzyko wycieków i wycieków, emisję metanu i CO2, a także przedstawiają ocenę, w jakim stopniu doświadczenia USA mogą zostać przełożone na grunt europejski”. Oprócz aspektów technicznych, w arkuszach informacyjnych analizowane są również implikacje społeczne, w tym postrzeganie przez opinię publiczną, oraz sposoby zwiększenia zaangażowania społeczeństwa. Ponadto dokonano oceny w celu ustalenia, czy konieczne może być wprowadzenie zmian w istniejących ramach regulacyjnych. Atutem projektu M4ShaleGas było to, że wzięli w nim badacze z 18 instytutów z całej UE, dzięki czemu zdaniem dr Tera Heege „wykorzystano szczegółowe, dogłębne badania i wiedzę naukową z wielu różnych państw członkowskich UE o zróżnicowanych regulacjach, polityce i nastawieniu do różnych źródeł energii”. Wkład w debatę UE i wiele państw członkowskich realizuje obecnie politykę i strategie, które mogą przyspieszyć przejście krajowych systemów energetycznych na alternatywne rozwiązania niskoemisyjne. Jednocześnie bezpieczeństwo energetyczne budynków pozostaje kluczowe w całej Europie. Zasadniczo wydobycie gazu łupkowego może przyczynić się do zaspokojenia obu tych potrzeb, ale nie jest jasne, czy i kiedy wydobycie będzie prowadzone. Jak podkreśla dr Ter Heege, duża część protestów wynika z efektu skali: „Kluczowym wnioskiem z projektu jest to, że wielkość komercyjnego wydobycia gazu łupkowego wymagana do zaspokojenia potrzeb energetycznych wprowadza dodatkowe zagrożenia dotyczące lokalnego oddziaływania w porównaniu z gazem konwencjonalnym, ze względu na skumulowane efekty bardziej rozległych odwiertów i szczelinowania hydraulicznego”. Wyniki badań M4ShaleGas wnoszą wkład w rozwój wiedzy potrzebnej do prowadzenia przemyślanej, opartej na dowodach debaty na temat wydobycia gazu łupkowego. Jak podsumowuje dr Ter Heege: „Lepsze zrozumienie ryzyka związanego z wydobyciem gazu łupkowego, wraz z wdrożeniem najlepszych praktyk, może znacznie zmniejszyć to ryzyko i sprzyjać bardziej świadomej debacie na temat jego kosztów i korzyści”.
Słowa kluczowe
M4ShaleGas, gaz łupkowy, wydobycie, szczelinowanie, paliwa kopalne, energia, gaz cieplarniany, emisje, zmiana klimatu, dane sejsmiczne, zanieczyszczenie
