Studenci medycyny mogą podnieść swoje umiejętności diagnostyczne dzięki wirtualnym pacjentom
Według szacunków Komisji Europejskiej dotyczących bezpieczeństwa pacjentów i jakości opieki każdego roku około 8–12% hospitalizowanych pacjentów cierpi z powodu zdarzeń niepożądanych, w tym błędów w diagnozie. Poprawa umiejętności rozpoznania klinicznego zdobytych podczas studiów przez studentów medycyny może pomóc w ograniczeniu liczby takich błędów. Nauczanie na temat wnioskowania klinicznego zazwyczaj odbywa się twarzą w twarz, przy łóżku pacjenta, w trakcie szkoleń ukierunkowanych na dany problem lub podczas stażu. Coraz częściej w edukacji medycznej wykorzystuje się jednak wirtualnych pacjentów, aby zapewnić bezpieczne środowisko, w którym studenci mogą uczyć się na błędach. W ramach finansowanego ze środków UE projektu VirtualPatients opracowano narzędzie do nauki online, które ma umożliwić zdobywanie takich umiejętności podczas zajęć grupowych lub samodzielnej nauki. „Studenci medycyny muszą nauczyć się wnioskowania klinicznego i podejmowania decyzji klinicznych. Kiedy uczą się tego na prawdziwych pacjentach pośród wielu czynników zakłócających i czynników społecznych, może to stanowić zbyt duże obciążenie na wczesnym etapie rozwoju kompetencji”, wyjaśnia koordynator projektu Martin Fischer z Instytutu Edukacji Medycznej przy Uniwersyteckim Szpitalu Ludwiga Maximiliana w Monachium (LMU). „Leczenie polega na tym, aby jak najlepiej wykorzystać posiadane informacje. A to czasami może być bardzo trudne”, wyjaśnia prof. Fischer. Wirtualni pacjenci – interaktywne komputerowe programy symulujące rzeczywiste przypadki kliniczne – istnieją od dawna, ale zespół unijnego projektu VirtualPatients opracował nowe narzędzie wspierające różnicowe myślenie diagnostyczne, które w połączeniu z wirtualnymi pacjentami pomaga studentom w rozwoju umiejętności wnioskowania klinicznego. Problemy prawdziwych pacjentów „VirtualPatients to przykłady rzeczywistych problemów pacjentów, które umożliwiają nabywanie umiejętności takiego wnioskowania”, mówi prof. Fischer. Pacjenci ambulatoryjni mogą być leczeni przez kilka tygodni lub skierowani do szpitala. „Z uwagi na ograniczenia czasowe możemy szkolić studentów tylko przez określony czas, gdy pacjenci mogą uczestniczyć w procesie nauczania klinicznego”, wyjaśnia prof. Fischer. Często informacje o pacjentach są rozproszone – na wykresach i notatkach na temat przypadków, na obrazach bądź zdjęciach RTG lub są dostarczane przez samych pacjentów, wraz ze wszystkimi wyzwaniami związanymi z komunikacją. „System VirtualPatients zawiera wszystkie te informacji”, mówi. „W ten sposób eliminuje ograniczenia czasowe i zapewnia wszystkie informacje w jednym miejscu”. Dziesiątki wirtualnych pacjentów W ramach projektu zaprojektowano około 80 wirtualnych pacjentów na podstawie objawów. „Studenci rozpoczynają od spotkania z pacjentem z objawami. Następnie krok po kroku przechodzą przez proces: są pytani o interpretację informacji od pacjenta, o ich tok wnioskowania diagnostycznego na tym etapie, i udzielają odpowiedzi na pytanie, co powinno się dalej stać”, mówi Inga Hege, adiunkt ds. edukacji medycznej na wydziale medycznym Uniwersytetu LMU w Monachium, która wymyśliła www.virtualpatients.net (projekt VirtualPatients), finansowany przez 2½ roku w ramach globalnego programu stypendialnego Marie Skłodowskiej-Curie we współpracy z Uniwersytetem LMU w Monachium, Szkołą Medyczną Geisel(odnośnik otworzy się w nowym oknie) w Dartmouth, w Stanach Zjednoczonych oraz monachijską firmą e-learningową Instruct(odnośnik otworzy się w nowym oknie). „Sprawia to, że proces wnioskowania klinicznego staje się jaśniejszy dla studentów, dzięki czemu mogą naprawdę dowiedzieć się, [jak to działa]”, mówi. Odbywa się to z wykorzystaniem zintegrowanego systemu wsparcia, czyli „rusztowania”, który ma nakierować studenta. „Narzędzie może również wykrywać błędy, co jest dużą zaletą – studenci mogą uczyć się na swoich błędach. System mówi im, co może być przyczyną ich błędów i podpowiada, co mogą zrobić, aby podnieść swoje umiejętności”, wyjaśnia. Wirtualnych pacjentów można zaprojektować dla studentów na różnych poziomach edukacji medycznej, a doświadczeni studenci potrzebują mniejszego wsparcia. W fazie pilotażowej system został ulepszony dzięki informacjom ze strony studentów. Obecnie jest stosowany w szkołach medycznych w Niemczech, Polsce i Stanach Zjednoczonych. „Zaleca się włączenie do programu szkolenia studentów medycyny około 150 godzin ustrukturyzowanej pracy z wirtualnymi pacjentami”, mówi profesor Fischer. Zauważa jednak, żezgodnie z prawem system nie może zastąpić bezpośredniej interakcji z pacjentem w sytuacjach klinicznych. „Nie ma ryzyka, że zastąpi kształcenie przy łóżku pacjenta”, mówi.
