Sekrety światowego handlu żywnością pochodzenia morskiego wychodzą na jaw
Około jedna piąta światowych połowów pochodzi z nielegalnych, nieraportowanych i nieuregulowanych połowów (połowów NNN), które zagrażają ekosystemom morskim i odbudowie przełowionych stad. Takie działania mają również niekorzystny wpływ na gospodarkę i źródła utrzymania oraz są często powiązane z siatkami przestępczymi. Szlaki handlowe żywności pochodzenia morskiego stają się coraz dłuższe i coraz bardziej złożone, istnieje więc coraz większa potrzeba śledzenia tej żywności od źródła do spożycia. Pozwoli to na identyfikację miejsc, w których prowadzi się połowy NNN oraz w których nielegalne produkty wprowadzane są na rynek. W projekcie SNAPTRACE (Fishing in the dark: unravelling the global trade and traceability of the ‘snappers’), finansowanym ze środków UE za pośrednictwem indywidualnego stypendium w ramach programu „Maria Skłodowska-Curie” oraz programu „Horyzont 2020”, badacze podjęli próbę rozwiązania kwestii połowów NNN, wykorzystując lucjany, ryby z rodziny lucjanowatych (Lutjanidae), jako model. Ryby te są jednymi z najbardziej popularnych ryb na świecie, ale również jednymi z najczęściej błędnie rozpoznawanych. Wpływ nieprawidłowego znakowania Naukowcy wybrali podejście multidyscyplinarne do zbadania, co napędza światowe zapotrzebowanie na lucjana i jego podaż. Zastosowali najnowocześniejsze techniki molekularne, żeby wykorzystać moc barkodowania DNA i zbadać gatunki sprzedawane na rynkach światowych jako lucjan. „Istnieje 112 gatunków lucjanowatych, a wiele krajów pozwala na oznaczanie ich pod nazwą »lucjan«”, mówi główna badaczka, dr Donna Cawthorn, „a to tylko wierzchołek góry lodowej”. Barkodowanie DNA 300 próbek zebranych z sześciu krajów w ramach projektu SNAPTRACE wykazało, że niedbałe używanie wspólnej nazwy „lucjan” i powszechne nieprawidłowe znakowanie gatunku ukryło prawdziwą tożsamość co najmniej 67 gatunków z 16 rodzin na rynkach całego świata. W rezultacie różne taksony zgrupowano razem w celu sprzedaży produktów pochodzących z wielu różnie zarządzanych połowów ze znacznie różnymi podejściami do ochrony gatunków. „Ujawnienie takiego handlu wymusi zaktualizowanie międzynarodowych procedur dotyczących znakowania i identyfikowalności oraz środków wykonawczych”, wyjaśnia prof. Stefano Mariani, koordynator projektu. W ramach projektu zestawiono i porównano również dane z produkcji, importu i eksportu z międzynarodowych i krajowych zbiorów statystycznych dla okresu pomiędzy 2006 i 2013 rokiem. Wyniki pokazały, że oficjalne dane handlowe nie zawierają znacznej ilości szczegółów niezbędnych do śledzenia handlu lucjanem, identyfikowania potencjalnych połowów NNN i informowania organizacji ds. rybołówstwa na temat lucjanów i powiązanych gatunków. „Brak szczegółów taksonomicznych oraz używanie niejasnych nazw rodzajowych w dokumentach handlowych to jedne z najbardziej podstępnych przeszkód w dążeniu do identyfikowalności żywności pochodzenia morskiego. Zatem należy opracować szeroko stosowane, zharmonizowane systemy klasyfikacji towarów, żeby wypełnić te luki”, mówi prof. Mariani. Znaczenie standardowych terminów W projekcie SNAPTRACE odkryto, że używane na świecie zharmonizowane oznaczenia handlowe są niewystarczająco precyzyjne, żeby rejestrować prawdziwą różnorodność biologiczną eksploatowaną podczas połowów. Według dr Cawthorn „prowadzi to do nadawania niejasnych nazw, co jeszcze bardziej komplikuje globalny charakter łańcucha dostaw żywności pochodzenia morskiego. Przez to rynki narażone są na handel produktami z nielegalnych połowów, a zbieranie wiarygodnych danych jest utrudnione; utrzymuje się też brak przejrzystości dla konsumentów”. Mimo że badacze skupili się na „lucjanach”, te same problemy dotyczą innych gatunków, które są również sprzedawane pod innymi wspólnymi nazwami, np. „granik”, „kulbak”, „labraks”, „morlesz” itd. Badacze projektu SNAPTRACE badają niektóre z tych ryb w ramach nowych analiz. „Jeśli weźmiemy pod uwagę złożoność ogromnej liczby języków, którymi mówi się na świecie, bez wprowadzenia standardowych i zharmonizowanych nazw handlowych sytuacja będzie zawsze trudna do rozwiązania”, podsumowuje dr Cawthorn.
Słowa kluczowe
SNAPTRACE, lucjan, żywność pochodzenia morskiego, połów, nielegalny, nieraportowany i nieuregulowany (NNN), nieprawidłowe znakowanie
