Prawda o koktajlach chemicznych i ich wpływie na nasze zdrowie
Celem projektu EuroMix było opracowanie nowatorskich strategii, testów i modeli dotyczących badań i ocen mieszanin chemikaliów znajdujących się w ludzkim ciele. Zadanie nie było łatwe. Jak mówi prof. Jacob van Klaveren, koordynator projektu ze strony Holenderskiego Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego i Środowiska: „Przed realizacją projektu EuroMix nie było żadnych badań, które brałyby pod uwagę narażenie na działanie mieszanin wielu chemikaliów pochodzących z różnych źródeł. Nie wspomina się też o tym w obecnie obowiązujących ocenach bezpieczeństwa chemicznego substancji, co może być powodem do obaw ze strony społeczeństwa i naukowców, również ze względów ekonomicznych”. Różne badania w zakresie monitoringu biologicznego dowiodły już, że w ciałach Europejczyków znajduje się znaczna ilość wyprodukowanych przez człowieka chemikaliów pochodzących z wielu dróg narażenia, w tym z pożywienia i wody oraz kontaktu ze skórą. Większość europejskich przepisów wskazuje na potrzebę wprowadzenia w przyszłości wymogu badania potencjalnych efektów mieszanin na zdrowie. Poza tym odchodzi się od testowania substancji chemicznych na zwierzętach, niezbędne jest więc opracowanie nowych metod badawczych. Dla zespołu projektu EuroMix pytanie było proste: jak zamienić teorię w skuteczne działania? Nowa metoda dla rozwiązania palącego problemu „W ramach projektu EuroMix zbadaliśmy różne rodzaje chemikaliów pod kątem ich wpływu na ludzkie zdrowie”, mówi prof. Van Klaveren. Zespół opracował testową strategię pozyskiwania brakujących danych o toksyczności, niezbędnych do przeprowadzania ocen ryzyka w przyszłości. Badacze przetestowali wiele różnych chemikaliów i przeprowadzili kilka studiów przypadku, w których dokonano oceny narażenia prowadzącego do wystąpienia trzech skutków niepożądanych: stłuszczenia wątroby, wad układu szkieletowego i zaburzeń układu hormonalnego. Dzięki temu udało się im opracować nowatorskie podejście do modelowania ryzyka dostosowane do przyszłych potrzeb w Europie i na świecie. „Nasza metoda polega na tym, że zaczynamy od modelowania in silico, żeby zaklasyfikować chemikalia do odpowiednich grup przed dokonaniem oceny, co jest niezbędne przy braku szczegółowych danych dotyczących toksyczności. Celem modelowania jest także określenie priorytetów badawczych. Następnie przeprowadzamy testy in vitro pod kątem wystąpienia trzech wspomnianych skutków niepożądanych, żeby zbadać poprawność założeń dotyczących sumowania dawek oraz określić relatywną toksyczność każdej substancji chemicznej w mieszaninie. Na końcu porównujemy wyniki testów in vitro z danymi z testów na zwierzętach”, wyjaśnia prof. Van Klaveren. Chociaż dzięki testom in vitro można pozyskiwać nowe dane dotyczące zagrożeń związanych z jeszcze nieprzetestowanymi chemikaliami, prof. Van Klaveren podkreśla, że zanim wyniki tych testów będą mogły zostać użyte w ocenie ryzyka mieszanin, należy oszacować wielkość dawek od narażenia zewnętrznego na podstawie stężeń chemikaliów w wyniku narażenia wewnętrznego. W tym celu zespół projektu EuroMix opracował dziewięć specjalnych modeli i jeden ogólny model in vitro do in vivo (IVIVE). Po zakończeniu projektu Zanim realizacja projektu dobiegnie końca, konsorcjum uruchomi internetową platformę z otwartymi danymi i modelami, na której będzie można znaleźć wyniki modelowania in silico, wyniki testów in vitro, podejście modelowe do określania czynników związanych z względną mocą działania, podejście modelowe IVIVE oraz dane z badań in vivo. Dane i modele z projektu EuroMix wykorzystano już w 11 państwach członkowskich do przeprowadzenia ocen narażenia na mieszaniny chemikaliów przez ich spożycie. Niedługo zostaną opublikowane trzy studia przypadku dotyczące różnych dróg narażenia na bisfenole i pestycydy oraz studium wykonalności dotyczące jednoczesnego narażenia na pestycydy, dodatki i zanieczyszczenia w kontekście różnych ram regulacyjnych. Czy tego chcemy czy nie, chemikalia stały się nieodłączną częścią naszego życia. Jednak mimo tego, że wciąż nie znamy wszystkich konsekwencji wszechobecnego wpływu chemikaliów na nasze zdrowie, badacze z projektu EuroMix z pewnością są na dobrej drodze, żeby to zmienić.
Słowa kluczowe
EuroMix, chemikalia, ocena narażenia, mieszaniny, toksyczność, modelowanie
