Komisja nawołuje do modernizacji systemu szkolnictwa wyższego
Nowatorskie badania zawsze stanowiły domenę uniwersytetów i są przyczyną, dla której one pierwotnie powstały - właśnie, aby badać. Uniwersytet wynalazł zapewne jeden z Europejczyków - Platon, zakładając w czwartym wieku p.n.e. Akademię, w której nauczano filozofii, matematyki i gimnastyki. Instytucje przypominające współczesne uniwersytety rozwijały się w Indiach, Persji i Chinach od trzeciego do piątego wieku. Obecnie w Europie mieszczą się niektóre spośród najstarszych i najlepszych na świecie placówek, które przetrwały do dziś. Choć badania europejskie mają nadal ogromne znaczenie, zdolność uniwersytetów do przekształcania badań w korzyści ekonomiczne jest w dużym stopniu sprawą przypadku. Kryją się za tym złożone przyczyny. Ale podczas gdy gospodarka europejska ogólnie pozostaje w tyle za gospodarkami USA, Japonii oraz gospodarkami takich wschodzącymi krajów, jak Chiny, Indie i Brazylia, to słychać coraz głośniejsze nawoływania do przyjęcia nowego podejścia służącego włączeniu badań w europejską strategię gospodarczą i agendę lizbońską. Najnowszy raport opracowany przez grupę Aho proponował właśnie taki program - grupa wymyśliła plan przekształcenia europejskiej gospodarki i badań poprzez zapewnienie badaniom centralnej pozycji. Obecnie do nawoływań przyłączył się komisarz ds. edukacji i szkoleń, Ján Figel'. - Pomimo, że europejskie systemy szkolnictwa wyższego co roku kształcą i szkolą miliony osób, ich funkcjonowanie od kilkudziesięciu lat utrudniają rozmaite czynniki. Przyjęty dziś komunikat jest częścią debaty nad konieczną modernizacją uniwersytetów unijnych - stwierdził. Przedstawiono dziewięć nowych propozycji zmian, które należy wprowadzić, aby poprawić działalność uniwersytetów: - zwiększyć liczbę absolwentów, którzy spędzili przynajmniej jeden semestr za granicą lub pracując w przemyśle, - umożliwić studentom korzystanie z krajowych pożyczek i stypendiów w każdym miejscu w UE, w którym postanowią studiować lub prowadzić badania, - dostosować procedury uznawania kwalifikacji akademickich do procedur w zakresie kwalifikacji zawodowych oraz sprawić, aby europejskie stopnie naukowe były w pełni uznawane poza granicami Europy, - wprowadzić szkolenia w zakresie zarządzania własnością intelektualną, komunikacji, tworzenia sieci, przedsiębiorczości i pracy zespołowej jako elementu kariery naukowej, - przeorientować zajęcia, aby umożliwić większy dostęp do nich osobom na późniejszym etapie cyklu życiowego, uwzględniając w ten sposób potrzeby europejskiej siły roboczej w zakresie umiejętności oraz zapewniając zdolność dostosowania się uniwersytetów do starzejącego się społeczeństwa, - sprawić, aby najlepsi studenci, mając dostęp do krajowych systemów czesnego i wsparcia, mogli korzystać ze szkolnictwa wyższego, a także dalej rozwijać karierę naukową, niezależnie od ich zaplecza finansowego, - dokonać przeglądu systemów finansowania uniwersytetów, aby zwiększyć nacisk na osiągane wyniki oraz rozszerzyć ich odpowiedzialność za własną sytuację finansową w długiej perspektywie czasowej, w szczególności w działalności badawczej, - pozwolić uniwersytetom na większą niezależność i możliwości decyzyjne, aby mogły szybciej reagować na zmiany. Może to obejmować dokonanie przeglądu programów nauczania w celu ich dostosowania do nowych wydarzeń, utworzenie bliższych powiązań między dyscyplinami i skoncentrowanie się na ogólniejszych dziedzinach badawczych (np. nad energią odnawialną i nanotechnologią), w większym stopniu niż na poszczególnych dyscyplinach nauki. Może to również obejmować większą niezależność na poziomie poszczególnych instytucji przy doborze wykładowców i pracowników naukowych. Europejski komisarz ds. nauki i badań naukowych Janez Potočnik już wcześniej zdecydowanie opowiedział się za wnioskami wynikającymi z raportu grupy Aho, a obecnie za nowymi propozycjami dotyczącymi uniwersytetów. - Uniwersytety są generatorami wiedzy - powiedział. - Będą musiały się dostosować do wymogów globalnej gospodarki opartej na wiedzy, tak samo jak inne gałęzie społeczeństwa i gospodarki. Pomysły, które dziś przedstawiamy, powinny pomóc w szybszym nawiązaniu debaty między państwami członkowskimi oraz samymi uniwersytetami - ocenił. Propozycje powstały na tym samym forum, które zaowocowało raportem grupy Aho - na posiedzeniu Rady Europejskiej w Hampton Court w 2005 r. Propozycje mają na celu skierowanie Europy na drogę do gospodarki opartej na wiedzy. Oprócz wprowadzenia wspomnianych propozycji Komisja chce nadal wspierać ośrodki akademickie poprzez dofinansowanie w ramach programów, takich jak najbliższy siódmy program ramowy (7. PR), program kształcenia ustawicznego, program na rzecz konkurencyjności i innowacji (CIP) oraz fundusze strukturalne i fundusze spójności. Nawołuje również uniwersytety do opracowywania i wymiany dobrych praktyk.