Badanie określa czynniki hamujące udział MŚP w programach ramowych
Jak wynika z nowego dokumentu politycznego przedstawionego przez EFPConsulting i Empirica, nadal utrzymują się bariery w nieograniczonym uczestnictwie małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) w programie ramowym (FP) w ogóle, a w szczególności w programie technologii społeczeństwa informacyjnego (IST). Wsparcie dla MŚP zajmuje wysoką pozycję na liście politycznych priorytetów UE. Europejskie MŚP stanowią 99 procent wszystkich przedsiębiorstw, dają około 75 milionów miejsc pracy i dlatego są niezbędne dla zapewnienia silniejszego wzrostu oraz większej liczby lepszych miejsc pracy - czyli dwóch kluczowych składników odnowionej strategii lizbońskiej. Kilka dokumentów było wyraźnie poświęconych potrzebom MŚP; potrzeby te były również przedmiotem rozmów podczas wiosennego szczytu Rady Europejskiej w 2006 r. Rada Europejska uznała za sprawę najwyższej wagi stworzenie korzystniejszego klimatu dla biznesu, zwłaszcza dla MŚP, i ponownie stwierdziła, że należy systematycznie stosować zasadę "myślenia najpierw o małych", która powinna się stać pewną wskazówką dla wszelkiego odpowiedniego prawodawstwa. Jednakże pomimo takiej politycznej woli, dokument "Towards an SME friendly IST programme. Lessons learned from FP6 and policy recommendations for FP7 with special emphasis on the situation in the new member states" ("W kierunku programu IST przyjaznego dla MŚP. Wnioski wyciągnięte z 6. PR i z zaleceń politycznych dotyczących 7. PR ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji w nowych państwach członkowskich"), stwierdza, że doświadczenia MŚP w tym zakresie wskazują, iż możliwość usprawnień nadal istnieje. Dokonując przeglądu uwag ze strony MŚP uczestniczących w szóstym programie ramowym (6. PR), autorzy dokumentu wskazują kilka kwestii, którymi należy się - ich zdaniem - zająć. Autorzy raportu piszą, że MŚP stawały w obliczu wielu trudności finansowych związanych z 6. PR. Częściowo było to spowodowane anulowaniem grantów przygotowawczych, które w poprzednich programach (22 500 euro w 5. PR, 45 000 euro w 4. PR) stanowiły sposób na zrekompensowanie przez MŚP kosztów zarówno poszukiwania partnerów, jak i przygotowania wniosku przy pomocy stron trzecich. W 6. PR zniesienie tych grantów w połączeniu z olbrzymią nadwyżką zainteresowanych podmiotów i z obniżeniem kosztów ogólnych z 80 do 20 procent spowodowało, że wiele MŚP uznało wzięcie udziału w przetargu za zbyt kosztowne i obciążone zbyt dużym ryzykiem. Autorzy dokumentu wskazują również na ograniczenie budżetu IST w 6. PR, co ich zdaniem także miało wpływ na dostępne rzeczywiste środki finansowe na prace badawczo-rozwojowe (B+R) w MŚP. Zdaniem autorów raportu MŚP, które jeszcze nie uczestniczyły w konsorcjach powstałych w poprzednich programach ramowych, stwierdziły, iż trudno im było znaleźć projekty, do których mogłyby się przyłączyć. Nawet wówczas, gdy MŚP uczestniczyły w takich konsorcjach, jak tworzone dla projektów zintegrowanych (IP), często pozostawały poza ścisłym ich kierownictwem. Pojawienie się na późnym etapie projektu, czytamy w dokumencie, oznaczało również, że MŚP musiały spełniać warunki ustalone przez główny zespół, w szczególności przez koordynatora. Ponadto w początkowych zaproszeniach do składania ofert powstawało nieuzasadnione wrażenie, że duże konsorcja realizujące projekty zintegrowane były uprzywilejowane i że finansowanie miało być znacznie większe niż ostatecznie było dostępne. W wielu przypadkach oznaczało to, że MŚP przygotowywały znaczną część wniosków i nawet były twórcami wielu pomysłów innowacyjnych po to tylko, by w ostatniej chwili stwierdzić, że we wniosku je pominięto. Niestety, jak wynika z dokumentu, rzadko bywało tak, by w momencie przystępowania do konsorcjum MŚP były w stanie uzyskać pisemne zapewnienie, że nie zostaną pominięte. Do innych kluczowych barier wskazanych w dokumencie zaliczyć należy niewystarczające włączenie MŚP w proces tworzenia polityki, instrumenty o częściowej przydatności, słabą a często wręcz podrzędną pozycję MŚP w negocjacjach i w realizacji projektu oraz pewne niekorzystne kryteria oceny. Autorzy dokumentu wskazują, że z wieloma stwierdzonymi problemami zetknęły się zwłaszcza MŚP z nowych państw członkowskich UE uczestniczące w programie IST w ramach 6. PR. Oprócz przeszkód natury bardziej ogólnej, w MŚP z nowych państw członkowskich brak było ukierunkowania na B+R lub też nie były one zainteresowane współpracą europejską bądź ich stosunek do tej współpracy był sceptyczny. MŚP te informowały również o posiadaniu niewystarczających środków do współfinansowania oraz o wcześniejszych negatywnych doświadczeniach, czy w samej rzeczy o poczuciu zagubienia w związku z brakiem wcześniejszego doświadczenia. W celu pokonania tych barier autorzy dokumentu przedstawiają kilka zaleceń w odniesieniu do polityki: - skuteczniejsze włączenie MŚP w proces stanowienia polityki na poziomie UE, poprzez finansowanie reprezentacji MŚP zajmujących się zaawansowanymi technologiami lub zachęcanie istniejących organizacji MŚP do zajęcia się czynnikami hamującymi udział w programach ramowych; - zwiększenie środków przeznaczanych na priorytety IST, będące przedmiotem zainteresowania MŚP; - zwiększona koordynacja pomiędzy projektami wspierającymi MŚP oraz w ramach odpowiednich służb Komisji; - ponowne wprowadzenie instrumentów odpowiednich dla MŚP, takich jak "Take-up Actions" (projekty transferu technologii) i "granty przygotowawcze"; - uwzględnienie sytuacji finansowej MŚP poprzez wprowadzenie wyższej stawki kosztów ogólnych, poprawienie przepływów gotówkowych w MŚP, wyjaśnianie przepisów finansowych oraz dostęp do zarządzania, jak również poprzez zbadanie, w jaki sposób można ułatwić podwykonawstwo MŚP; - skuteczniejsze włączenie MŚP w działania głównych zespołów w konsorcjach; - ustanowienie biura rzecznika MŚP, który miałby się zająć wszelkimi kwestiami powstającymi w trakcie realizacji projektów. Należy ustanowić kodeks postępowania. - uproszczenie przepisów i procedur oraz wypracowanie innowacyjnych sposobów umożliwiających zmniejszenie obciążeń biurokratycznych dla MŚP. EFPConsulting oraz Empirica Communication and Technology Research, które przygotowały dokument, są partnerami w projektach finansowanych przez UE - "Szkolenie finansowe dotyczące IST oraz portal internetowy dla nowych państw członkowskich" (FINANCE-NMS-IST) oraz "Stymulowanie udziału MŚP z nowych państw członkowskich w działaniach IST" (EPRI-Start).