Technika ESRF pozwala badaczom zajrzeć do wnętrza bursztynu nieprzezroczystego
Paleontolodzy nie ustają w dążeniu do pogłębiania wiedzy o historii życia na Ziemi. Bardzo ważne informacje o skamielinach dostarcza im bursztyn. Najstarsza posiadana próbka tej kopalnej żywicy ma 345 milionów lat i pochodzi z karbonu, okresu ery paleozoicznej. Europejski Ośrodek Promieniowania Synchrotronowego ESRF (European Synchrotron Radiation Facility) udostępnia teraz paleontologom, którzy już korzystają z technik klasycznej mikroskopii, nowe narzędzie do badania bursztynu nieprzezroczystego: synchrotronowe promieniowanie X. Przy pomocy synchrotronu naukowcy z ESRF i francuskiego Uniwersytetu Rennes odkryli 356 skamielin zwierzęcych w 2 kilogramach bursztynu nieprzezroczystego pochodzącego z wykopalisk z okresu środkowej kredy we francuskim regionie Charentes. Odkryte skamieliny much, os i pająków mają 100 milionów lat. Dla celów badania naukowcy dokonali obrazowania 640 kawałków bursztynu zebranych w tym francuskim regionie. Mimo że większość wykrytych organizmów ma bardzo małe rozmiary, udało się zidentyfikować rodziny dla 53% próbek. "Niewielkie rozmiary organizmów w bursztynie mogą sugerować, że większe osobniki były w stanie wydostać się z żywicy i uniknąć uwięzienia w niej" - wyjaśnia Malvina Lak, paleontolog Uniwersytetu Rennes i członek zespołu badawczego. "Mniejszym było trudniej wydostać się z pułapki". Bursztyn nieprzezroczysty stanowi 75% bursztynu znajdowanego w wykopaliskach z okresu kredy (od 135 mln do 63 mln lat temu), kiedy to wyginęły dinozaury i wyłoniły się występujące dziś owady i rośliny kwitnące. Jednak zbadanie tego rodzaju bursztynu okazało się niełatwym zadaniem, ponieważ obecności skamielin nie można stwierdzić gołym okiem. Aby przekonać się co kryje w sobie bursztyn, Malvina Lak ze swoim zespołem, dr Paul Tafforeau z ESRF oraz badacze z paryskiego Narodowego Muzeum Historii Naturalnej wykorzystali technikę synchrotronowego promieniowania X o nazwie "mikroradiografia z kontrastem fazowym" Technika ta umożliwia przeniknięcie światła do wnętrza tego ciemnego bursztynu. "Przez wiele lat naukowcy usiłowali zbadać ten rodzaj bursztynu, jednak co najwyżej z niewielkim powodzeniem" - wyjaśnia dr Tafforeau. "Dziś po raz pierwszy możemy rzeczywiście odkrywać i badać ukryte w nim skamieliny". Stosując tę samą technikę w drugim badaniu, naukowcom udało się uzyskać trójwymiarową strukturę piór znalezionych w bursztynie przezroczystym. Ich zdaniem analizowanie tych fragmentów jest ważne, ponieważ niewiele wiadomo o upierzonych dinozaurach i brakującym ogniwie, z którego wyłoniło się pióro. Badanie dostarcza pierwszych uzyskanych ze skamielin dowodów na istnienie pośredniego stadium w ewolucyjnym różnicowaniu się piór. "Bursztyn nieprzezroczysty nadal kryje w sobie informacje o wielu nieznanych jeszcze aspektach dawnego życia na naszej planecie, dlatego synchrotrony trzeciej generacji będą w dalszym ciągu odgrywać ważną rolę w ich uzyskiwaniu" - mówi Malvina Lak. Ośrodek ESRF, znajdujący się w Grenoble we Francji, to międzynarodowy instytut naukowy, który skupia i jest finansowany przez 18 krajów europejskich. To magnes przyciągający tysiące naukowców, w tym biologów, geofizyków i archeologów, którzy chcą pracować w środowisku badawczym najwyższej klasy.
Kraje
Francja