Jak powstają gromady kuliste
Międzynarodowy zespół astronomów dokonał nowego odkrycia na temat powstawania gwiezdnych gromad kulistych. Naukowcy badali gromady kuliste zlokalizowane poza galaktyką Mlecznej Drogi i ustalili, że największe prawdopodobieństwo ich powstania występuje w obszarach o dużym zagęszczeniu. Wyniki badania opublikowano niedawno w czasopiśmie "The Astrophysical Journal". Gromady kuliste to zgrupowania gwiazd krążące wokół centrum galaktyki jak satelita. Przy pomocy należącego do NASA i ESA Kosmicznego Teleskopu Hubble'a astronomowie zidentyfikowali ponad 11.000 gromad kulistych w uważanej za znajdującą się najbliżej Ziemi gromadzie galaktyk w Pannie. Dzięki Zaawansowanej Kamerze Przeglądowej (ACS - Advanced Camera for Surveys) teleskopu widoczne stały się gromady gwiezdne w stu galaktykach, o różnym kształcie, wielkości i jasności. Zdaniem naukowców, zdolność do odróżnienia gromad kulistych od gwiazd w naszej i innych galaktykach Hubble zawdzięcza swemu "oku". Dr Eric Peng z Uniwersytetu Pekińskiego powiedział: "Hubble pozwolił nam zidentyfikować i zbadać około 90% gromad kulistych mieszczących się w polu obserwacji. Było to szczególnie istotne w przypadku galaktyk karłowatych, w których występuje niewiele gromad gwiezdnych". Dr Peng, główny autor badania prowadzonego przy pomocy Kosmicznego Teleskopu Hubble'a, wyjaśnił także, na czym polega trudność w odróżnianiu gromad kulistych od gwiazd i galaktyk w obserwacjach z użyciem teleskopów naziemnych. Astronomowie odkryli gromady kuliste w większości galaktyk karłowatych w odległości 3 milionów lat świetlnych od centrum gromady. Według nich wielka galaktyka eliptyczna Messier 87 również mieści się w centrum gromady galaktyk w Pannie. - Nasze badanie pokazuje, że skuteczność powstawania gromady gwiazd zależy od otoczenia - mówi dr Patrick Côté z kanadyjskiego Herzberg Institute of Astrophysics. - Galaktyki karłowate znajdujące się najbliżej zatłoczonego centrum Panny zawierały więcej gromad kulistych niż te, które były od niego oddalone. Astronomowie od dawna twierdzili, że choć wiadomo o dużym zagęszczeniu gromad kulistych w galaktyce M87, ich pochodzenie nie jest znane. Według jednej z teorii, gromady te mogły zostać przechwycone z mniejszych galaktyk, które zanadto się zbliżyły. - W odległości 130.000 lat świetlnych od Messier 87 praktycznie nie stwierdziliśmy gromad kulistych, co by sugerowało, że wielka galaktyka pozbawiła mniejsze galaktyki gromad gwiezdnych - wyjaśnia dr Peng. - Te mniejsze galaktyki mają swój wkład w strukturze Messier 87. Dzięki badaniom gromad gwiezdnych astronomowie mogą dowiedzieć się więcej o wczesnych epizodach z okresu formowania się galaktyk. -Proces powstawania gwiazd w pobliżu centrum Panny jest bardzo intensywny, zachodzi on w niewielkiej przestrzeni w bardzo krótkim czasie - mówi dr Peng. - Może być szybszy i skuteczniejszy niż proces formowania gwiazd w obszarach peryferyjnych. - Na szybkie tempo formowania gwiazd wpływ może mieć zapadanie grawitacyjne ciemnej materii, która jest gęstsza i szybciej zapada się w pobliżu centrum gromady - dodaje astronom. - Messier 87 znajduje się w środku dużej koncentracji ciemnej materii, oraz wszystkich galaktyk kulistych w pobliżu centrum, powstałych prawdopodobnie we wczesnej historii gromady w Pannie. Projekt Kosmicznego Teleskopu Hubble'a realizowany jest wspólnie przez ESA i NASA.