Efektywność programu anty-zastraszania dowiedziona w testach
W przypadku ofiary (ale także i sprawcy) zastraszanie może mieć znaczący wpływ na zdrowie fizyczne i psychiczne dziecka. Środowisko, które powinno stwarzać warunki do nauki i rozwoju dziecka, może zmienić szkołę w więzienie, wprowadzając ogromny niepokój, agresję i społeczne wykluczenie. Wyniki testu przeprowadzonego przez brytyjskich i amerykańskich ekspertów pokazują, że CAPSLE (Budowanie spokojnego środowiska szkolnego) może być metodą, która ograniczy, a nawet wyeliminuje to destrukcyjne zachowanie zarówno ze szkolnego boiska, jak i z klasy. Wnioski wyciągnięte z testów przeprowadzonych przez University College London (UCL) w Wielkiej Brytanii, Baylor College of Medicine oraz Uniwersytet w Kansas, USA, zostały niedawno opublikowane w czasopiśmie Journal of Child Psychology and Psychiatry. Profesor Peter Fonagy, autor naczelny, wyjaśnił, iż pomimo stosowania w szkołach na całym świecie szeroko zakrojonych programów przeciwdziałających zastraszaniu, niewiele z nich zostało odpowiednio zbadanych pod względem osiąganej przez nie poprawy sytuacji. Co więcej, niewiele programów zwraca uwagę na rolę biernych obserwatorów w sytuacjach zastraszania. "CAPSLE to psychodynamiczne podejście, które zajmuje się współtworzonymi relacjami między zastraszającym, ofiarą i biernymi obserwatorami, zakładając, że wszyscy członkowie szkolnej społeczności, w tym nauczyciele, odgrywają rolę w zastraszaniu" - powiedział profesor Fonagy, kierownik wydziału badań w dziedzinie psychologii klinicznej, edukacyjnej i zdrowia przy University College London. "Ma ono zwiększyć zdolność wszystkich członków społeczności do mentalizacji, to znaczy do interpretowania zachowania własnego i innych osób w pojęciach stanów umysłowych (przekonania, pragnienia, odczucia), zakładając, że większa świadomość uczuć innego człowieka będzie zapobiegać pokusie zastraszania go." Trzyletnie randomizowane badania kontrolowane (RCT) zostały przeprowadzone w 9 szkołach podstawowych w mieście położonym na Środkowym Zachodzie USA z udziałem niemal 1.500 uczniów w wieku od 8 do 11 lat (od trzeciej do piątej klasy). W toku oceny skuteczności programu CAPSLE, szkoły były porównywane zarówno do szkół, w których nie prowadzi się żadnych działań, jak i do tych korzystających z konsultacji psychiatrycznych w szkole (SPC), podczas których uczniowie z poważnymi problemami behawioralnymi uzyskują poradę. Program CAPSLE został stworzony, a następnie był dopracowywany przez siedem lat, przez profesora Stuarta Twemlowa z wydziału psychiatrii i nauk behawioralnych przy Baylor College of Medicine i przeszedł testy w latach od 1999 do 2001. Wychodząc poza role zastraszającego i ofiary, program CAPSLE koncentruje się na rozwijaniu umiejętności mentalizacji w szerszej społeczności szkolnej, poprzez angażowanie uczniów i nauczycieli w ich potencjalnej roli biernego obserwatora. Na przykład w ramach badań typu RCT uczniowie uczęszczali na lekcje samoobrony, aby zrozumieć swoją reakcję na wiktymizację oraz jej wpływ na własną osobowość. W czasie testu nauczyciele również odbyli szkolenie grupowe, a szkolny dzień kończył się 15-minutową analizą wydarzeń dnia (z wykorzystaniem schematu opisanego na plakatach rozwieszonych w salach lekcyjnych). Uczniowie decydowali o tym, czy byli skłonni do refleksji i współczucia oraz czy klasa miała udany dzień pod względem mentalizacji. Systematyczne obserwacje behawioralne prowadzone były również w czasie testu na losowo wybranej grupie uczniów, którzy co sześć miesięcy byli proszeni o wypełnienie ankiet na temat aktów agresji, wiktymizacji, biernych zachowań i mentalizacji. W ramach badań typu RCT nie ustalono konkretnych zasad przeciwko zastraszaniu ani nie zalecano żadnego specjalnego postępowania. Mimo to zespół CAPSLE zaobserwował z czasem, że szkolne osiłki stawały się bezsilne. Ogólne wyniki uzyskane w trzech typach monitorowanych szkół pokazały, że pomimo wzrostu zastraszania niemal wszędzie (należy zaznaczyć, że w czasie trzyletnich badań region był nawiedzany przez liczne problemy socjoekonomiczne), odsetek był wyższy w szkołach, w których nie realizowano programu. Wyniki są pomyślne z dwóch powodów, zdaniem profesora Twemlowa, który pracował również jako konsultant amerykańskiego Federalnego Biura Śledczego (FBI) ds. przestępstw z użyciem broni palnej w szkole. "Po pierwsze miasto opuściły duże zakłady przemysłowe, co doprowadziło do wzrostu przemocy, ocenianej jako najwyższa w USA w stosunku do liczby populacji, a do tego mieszkańcy byli zastraszani strzelaniem z jadących samochodów. Jakakolwiek poprawa była uważana po prostu za cud, zważywszy na okoliczności społeczne" - powiedział profesor na temat miasta na Środkowym Zachodzie, gdzie prowadzone były badania. "Po drugie, wedle naszej wiedzy, to pierwsze badania typu RCT, które skoncentrowały się wyłączenie na biernych obserwatorach bez prób bezpośredniego oddziaływania na zastraszającego czy ofiarę. W ten sposób szkoła zyskuje prawdziwie międzykulturowe narzędzie, pozwalające skupić się na atmosferze szkolnej jako całości, co powszechnie uznaje się za najlepszy sposób walczenia z przemocą w szkole." Program CAPSLE został sfinansowany przez wiele prywatnych fundacji. Pomysły będące pochodnymi metody zostały również wykorzystane w programach w Australii, Nowej Zelandii, na Jamajce i Węgrzech.
Kraje
Zjednoczone Królestwo, Stany Zjednoczone