Monitorowanie poziomu immunizacji w populacji przy pomocy mikromacierzy
Niegospodarne zarządzanie dostępnymi zasobami na potrzeby szczepień oraz wyzwania związane z realizacją planów immunizacji i tworzeniem powiązanych z nimi raportów sprawiają, że często nie udaje się osiągnąć zadowalającego poziomu ochrony. Dotyczy to nadal niektórych krajów o ograniczonych zasobach. Dane dotyczące poziomu wyszczepialności zostały ostatnio skrytykowane, gdyż w celu monitorowania postępów w realizacji programów szczepień opierają się one na zapisach administracyjnych, zamiast na rzeczywistych wskaźnikach efektywności.
Mikromacierzowy system ilościowej oceny poziomu przeciwciał
Dzięki wsparciu programu „Maria Skłodowska-Curie” z problemem tym zmierzył się zespół projektu Vaccinesurvey, który wykorzystał innowacyjne rozwiązanie zdolne do ilościowego określania poziomu przeciwciał skierowanych przeciwko najważniejszym składnikom szczepionek. „Narzędzie projektu Vaccinesurvey pozwala obejść zarówno operacyjne jak i wydajnościowe ograniczenia współczesnych analiz immunologicznych, takich jak test ELISA, i jest szczególnie odpowiednie dla krajów o ograniczonych zasobach”, wyjaśnia koordynator projektu, prof. Andrea Crisanti. Klasyczne analizy immunologiczne wymagają dużych nakładów pracy i umożliwiają obróbkę tylko kilku testów jednocześnie, przez co nie można ich wykorzystać na potrzeby rutynowej oceny wielu różnych antygenów drobnoustrojowych. Opracowane w ramach projektu multipleksowe badanie oparte jest na technologii mikromacierzy wykorzystującej pośrednią fluorescencję na potrzeby wykrywania w surowicy przeciwciał skierowanych przeciwko 11 różnym szczepionkom, takim jak tężec, błonica, WZW B, różyczka i odra. Aby ocenić efektywność narzędzia Vaccinesurvey, partnerzy projektu przeanalizowali ponad 250 ludzkich próbek serum zebranych w terenie oraz ocenili dane dotyczące ich reaktywności w porównaniu z istniejącymi zapisami dotyczącymi immunizacji. Wyniki wykazały korelację między danymi doświadczalnymi a opartymi na zapisach informacjami o wyszczepialności, a większość szczepionych osób osiągała pełną ochronę przeciwko badanym chorobom. Jednoznacznie wskazuje to na potencjał zastosowania narzędzia Vaccinesurvey na potrzeby ułatwiania analiz monitorowania wyszczepialności i stanu immunizacji populacji docelowych po przeprowadzeniu kampanii szczepień.
Zalety narzędzia Vaccinesurvey
Zaproponowana technologia wykazuje niespotykany dotąd potencjał do monitorowania postępów różnych programów szczepień przy pomocy szybkiej analizy obecności różnych antygenów szczepionkowych we krwi. Rozwiązanie to mogłoby potencjalnie zostać wykorzystane jako wiarygodne i dokładne narzędzie diagnostyczne oraz służyć za wskaźnik skuteczności szczepień. Jest również konkurencyjne ze względu na czas analizy, potrzebne do jej przeprowadzenia materiały oraz związane z nią koszty, co jest szczególnie ważne w warunkach terenowych. Kolejnym krokiem jest stworzenie opłacalnego, przenośnego rozwiązania mikromacierzowego na potrzeby analiz w punktach opieki zdrowotnej, takich jak gabinety lekarskie i niewielkie oddziały szpitalne. Narzędzie to w połączeniu z aplikacją na telefony komórkowe pomoże uzyskiwać szybkie odczyty wyników. Partnerzy projektu poszukują obecnie metod finansowania, aby dalej rozwijać swoje narzędzie i włączać do niego kolejne funkcje, które rozwiną potencjał tej technologii do tworzenia nowych możliwości w krajach o ograniczonych zasobach. Jak podkreśla Crisanti: „Poza wynikami natury technicznej, naszym najważniejszym osiągnięciem jest transfer wiedzy i umiejętności między naukowcami zaangażowanymi w te badania”. Szkolenie i nabywanie wiedzy w ramach wymian stażowych między ośrodkami akademickimi a przedstawicielami przemysłu nie tylko wzmocniło współpracę, ale także powinno pomóc zmaksymalizować możliwości i zasoby na potrzeby monitorowania stanu immunizacji w przyszłości. Wdrożenie tego systemu analiz w przyszłości wzmocni istniejącą infrastrukturę do monitorowania chorób, których można się ustrzec dzięki szczepieniom, oferując obiektywne procedury kontroli jakości. Ponadto może też pomóc identyfikować regiony zagrożone epidemiami chorób lub wymagające dodatkowych zasobów, a także wspierać strategiczne plany lepszego wykorzystania funduszy rządowych i pochodzących od darczyńców.
Słowa kluczowe
Vaccinesurvey, szczepienie, immunizacja, mikromacierz, osocze, monitoring, poziom przeciwciał
