Nowe badanie w miejscu opieki nad pacjentem umożliwia wykrycie meningokokowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i/lub płynu mózgowo-rdzeniowego otaczających i chroniących mózgowie oraz rdzeń kręgowy jest chorobą silnie zakaźną i zagrażającą życiu. Dlatego tak ważne jest postawienie szybkiej diagnozy i natychmiastowe rozpoczęcie leczenia. Neisseria meningitidis (meningokok) jest typem bakterii posiadającej otoczkę wielocukrową. Wywołuje ona chorobę meningokokową, która przebiega często jako zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Szacuje się, że każdego roku na tę chorobę zapada ponad 1,2 mln osób, a około 135 000 przypadków kończy się śmiercią. Bakteria ta jest patogenem układu oddechowego, który może przenosić się z człowieka na człowieka poprzez bliski kontakt. Najwięcej zakażeń odnotowuje się wśród najmłodszych dzieci (poniżej 5 lat) i młodych dorosłych. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) nawet w przypadku wczesnej diagnozy i szybko podjętego leczenia 8–15 % pacjentów umiera w ciągu 48 godzin od wystąpienia pierwszych objawów. W przypadku braku leczenia liczba ofiar śmiertelnych może wynosić nawet 50 % chorych, a jedna piąta osób, które pokonały chorobę, cierpi z powodu trwałych uszkodzeń, takich jak utrata słuchu lub niepełnosprawność neurologiczna. Z uwagi na wysoką śmiertelność wskutek tej choroby wytyczne WHO zalecają opracowanie specjalnych badań, które będzie można wykonywać w miejscu opieki nad pacjentem, umożliwiając tym samym szybką diagnozę etiologiczną. W odpowiedzi na te zalecenia wspierany przez Unię Europejską zespół projektu MeningoSpeed opracował metodę, za pomocą której można wykryć meningokoki w próbce moczu i na tej podstawie zdiagnozować chorobę meningokokową w czasie krótszym niż 15 minut.
Nieinwazyjne, dokładne, szybkie i konkurencyjne cenowo badanie
Meningokoki są klasyfikowane na podstawie 12 różnych serotypów, z których sześć (A, B, C, W, X i Y) uznano za główne szczepy chorobotwórcze, zdolne do wywołania epidemii zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Standardową metodą diagnostyczną stosowaną w rozpoznawaniu przypadków zapalenia opon jest badanie mikrobiologiczne płynu mózgowo-rdzeniowego oraz PCR (reakcja łańcuchowa polimerazy). Niestety, hodowla drobnoustrojów z materiału pobranego od pacjenta zajmuje zwykle od 48 do 72 godzin, a ich identyfikacja – nawet tydzień. Jest to o wiele za długo w przypadku tej potencjalnie śmiertelnej choroby. Jeśli chodzi o metody oparte na PCR, wymagają one sprzętu laboratoryjnego i wykwalifikowanych pracowników, co dyskwalifikuje ją jako badanie przyłóżkowe. Obie metody wymagają również określonych warunków laboratoryjnych, jak również kosztownego przechowywania, zabezpieczenia i transportu próbek. BioSpeedia, spółka spin-off francuskiego Instytutu Pasteura, która była gospodarzem projektu, już wcześniej opracowała technikę MeningoSpeed do badania płynu mózgowo-rdzeniowego. Badanie to zostało zatwierdzone klinicznie na podstawie 550 próbek płynu mózgowo-rdzeniowego z sześciu różnych lokalizacji: Republiki Środkowoafrykańskiej – Instytut Pasteura w Bangi, Francji – Szpital Uniwersytecki w Saint-Étienne, Wybrzeża Kości Słoniowej – Instytut Pasteura w Abidżan, Maroka – Instytut Pasteura w Casablance, Nigru – CERMES i Togo – Agence de Médecine Préventive. Wyniki wykazały współczynnik dokładności wynoszący 94,9 % (czułość i specyficzność – ponad 93 %). Jak dodaje koordynator projektu Yves Germani z instytutu BioSpeedia: „Jako że zarówno tradycyjne metody, jak i pierwotna technika MeningoSpeed do badania płynu mózgowo-rdzeniowego mają charakter inwazyjny, nie mają praktycznego zastosowania w miejscach opieki nad pacjentem. Dlatego też tak cenne jest rozwiązanie MeningoSpeed do badania moczu”.
Badanie moczu
Zestaw MeningoSpeed do badania moczu składa się z trzech podwójnych pasków pomiarowych, za pomocą których można rozpoznać sześć serotypów meningokoka. Jest to badanie określane jako test immunochromatograficzny bocznego przepływu. Polega na bezpośrednim wykryciu obecnych w próbce moczu antygenów meningokoków wywołujących zakażenie. Co najważniejsze, z zestawu mogą korzystać pracownicy służby zdrowia bez specjalnego przeszkolenia. Po tym jak uczeni uzyskali zachęcające dane wstępne z analizy próbek moczu, obecnie przygotowują się do przeprowadzenia badań klinicznych w szpitalach i ośrodkach opieki zdrowotnej we Francji i w Afryce. Wyniki tych badań zostaną następnie porównane z będącą złotym standardem metodą PCR. „Planujemy wdrożenie [tej techniki] w 2021 roku w szpitalach, izbach przyjęć i klinikach na całym świecie, od łóżek pacjentów po przychodnie wiejskie”, mówi Germani. Dzięki temu, że metody MeningoSpeed i MeningoSpeed URINE umożliwiają niemal natychmiastową diagnozę zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, pacjenci będą mogli szybciej uzyskać możliwie najskuteczniejsze leczenie, co wpłynie na poprawę efektów leczenia, skrócenie czasu choroby, a także na zmniejszenie liczby pacjentów hospitalizowanych i dotkniętych długotrwałymi skutkami. Z uwagi na fakt, że to nowe, tańsze narzędzie diagnostyczne może być pomocne w szybkim opanowaniu epidemii, prowadząc do znacznego obniżenia kosztów, w ogólnym rozrachunku przyniesie ono korzyści także dla systemów opieki zdrowotnej.
Słowa kluczowe
MeningoSpeed, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, mocz, antygeny, serotyp, choroba, hodowla drobnoustrojów, epidemia, diagnostyczne, bakteria, badanie w miejscu opieki nad pacjentem