Przewidywanie zagrożeń związanych z gatunkami inwazyjnymi
Niektóre gatunki wydają się być w stanie przetrwać tylko we własnym naturalnym środowisku, podczas gdy inne, jak aleksandretta obrożna i majna brunatna, doskonale radzą sobie w nowych środowiskach. Organizmy takie mogą stać się uciążliwe dla ludzi lub innych gatunków, dla których są gatunkami inwazyjnymi. Celem unijnego projektu InvasiveSDM było ulepszenie modeli matematycznych, które przewidują ryzyko inwazji, aby lepiej zrozumieć inwazje ptaków takich jak aleksandretta obrożna i majna brunatna oraz złagodzić niektóre z nieoczekiwanych konsekwencji, które inwazja gatunków może mieć dla rolnictwa i rodzimej różnorodności biologicznej. Jak tłumaczy koordynatorka projektu Laura Cardador, niektóre z wcześniej stosowanych modeli mogą dawać błędne wyniki, ponieważ w nadmiernym stopniu bazują na zmiennych makroklimatycznych. Badaczka pracowała pod kierunkiem Tima Blackburna, profesora biologii gatunków inwazyjnych na UCL – London's Global University w Zjednoczonym Królestwie. Cardador badała, czy gatunki, które wcześniej wchodziły w interakcję z ludźmi w swoich rodzimych siedliskach, skuteczniej zasiedlają obce obszary. Inne pytanie badawcze dotyczyło tego, czy ptaki z różnych populacji, w ramach danego gatunku, również różnią się pod względem skuteczności inwazji. Dzięki wsparciu z programu „Maria Skłodowska-Curie” uczona przeanalizowała ponad 700 obcych gatunków ptaków, w tym ponad 300, które stworzyły obce populacje w różnych częściach świata. Badanie objęło również 2 000 rodzimych gatunków ptaków w obrębie tych samych rodzin ptaków, co badane gatunki obcych ptaków. „Nasze wyniki potwierdzają hipotezę, zgodnie z którą kontakty z ludźmi mogą być ważnym czynnikiem wpływającym na rozmieszczenie obcych gatunków ptaków w ich rodzimym zasięgu i mogą zwiększyć prawdopodobieństwo, że gatunki te zostaną introdukowane i zadomowią się gdzie indziej”, mówi Cardador. „Uwzględnienie zmiennych ludzkich w modelach rozmieszczenia gatunków umożliwiło znaczną poprawę skuteczności przewidywania ryzyka związanego z inwazją”.
Za pan brat z ludźmi
Zdaniem Cardador jednym z powodów, dla których kontakty z ludźmi mają znaczenie, jest fakt, że gatunki przystosowane do środowiska, w którym przebywa człowiek, powinny dobrze radzić sobie w innych miejscach uczęszczanych przez ludzi. To z kolei zwiększa prawdopodobieństwo ich złapania i przetransportowania do nowych miejsc. Ptaki oswojone z ludźmi mogą mieć również większe szanse na przetrwanie w trudnych warunkach, jak np. w niewoli czy podczas transportu, co ułatwia im zasiedlanie nowych obszarów. „Dotychczas brakowało systematycznych prób scharakteryzowania relatywnego znaczenia związków gatunków z siedliskami zmodyfikowanymi przez człowieka, z uwzględnieniem zmiennych klimatycznych”, mówi Cardador. „Nasze analizy wskazują na potrzebę uwzględnienia wielu czynników, takich jak klimat i związki międzyludzkie, podczas modelowania prognozowania ryzyka. Pozwoli to określić, w jaki sposób gatunki mogą reagować na nowe środowisko, oraz uzyskać obraz interakcji między różnymi czynnikami”. Cardador i Blackburn podzielili się swoimi spostrzeżeniami w artykule pt. „Human-habitat associations in the native distributions of alien bird species” opublikowanym w lutym na łamach „Journal of Applied Ecology”. „Biorąc pod uwagę fakt, że z powodu działalności człowieka transport i introdukcja gatunków przystosowanych do środowisk zmienionych przez człowieka prawdopodobnie przybierze na sile, w przyszłości skala inwazji gatunków i ekspansji w niszach ekologicznych może się zwiększyć”, podsumowuje Cardador.
Słowa kluczowe
InvasiveSDM, gatunki inwazyjne, aleksandretta obrożna, majna brunatna, modele ryzyka, obce gatunki ptaków, siedliska rodzime, różnorodność biologiczna, rolnictwo
