Nowy lek odwracający objawy zespołu metabolicznego Zespół metaboliczny może być zwiastunem cukrzycy, udaru mózgu i choroby układu krążenia. Europejscy naukowcy opracowali nowe podejście, które poprawia przyswajanie glukozy przez komórki, a tym samym zmniejsza insulinooporność obwodową i ogranicza ryzyko rozwoju cukrzycy. Zdrowie © Vitalii Vodolazskyi, Shutterstock U pacjentów cierpiących na zespół metaboliczny występują charakterystyczne objawy, takie jak otyłość brzuszna, insulinooporność, dyslipidemia (wysokie stężenie trójglicerydów, niski poziom cholesterolu HDL i wysoki poziom cholesterolu LDL) oraz nadciśnienie. Podwyższone stężenie glukozy i produkowanej przez trzustkę insuliny tworzą błędne koło, a obrany za cel tłuszcz i mięśnie nie reagują na sygnał hormonalny, prowadząc do oporności obwodowej. Nowo odkryte białko będzie celem w leczeniu zespołu metabolicznego Naukowcy z finansowanego ze środków UE projektu PREVMETSYN opracowali strategię farmakologiczną, która ma na celu złagodzenie objawów zespołu metabolicznego i ograniczenie ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2. „Chcieliśmy stworzyć skuteczną metodę umożliwiającą odwrócenie kluczowej patologii występującej przy zespole metabolicznym, czyli insulinooporności”, wyjaśnia koordynator projektu, prof. Gary Lewin. Zespół rozpoznał białko, którego rola w zespole metabolicznym była wcześniej nieznana. Badając model myszy, naukowcy odkryli, że utrata tego białka prowadzi do wystąpienia zespołu metabolicznego. Ponadto wraz z wiekiem stan myszy się zmienił – stwierdzono u nich insulinooporność, otyłość i zmniejszone insulinozależne przyswajanie glukozy. Prof. Lewin wyjaśnia, że „na tej podstawie mogliśmy stwierdzić, że agonista tego białka modulujący jego funkcję mógłby zostać wykorzystany w leczeniu cukrzycy, zwiększając wchłanianie glukozy do komórek”. Chociaż w normalnych warunkach u myszy karmionych dietą wysokotłuszczową rozwinąłby się zespół metaboliczny, leczenie agonistą białka pomogło znacznie złagodzić objawy. Zespół projektu PREVMETSYN określił zależność pomiędzy strukturą a aktywnością tych małych cząsteczek, a następnie przystąpił do zwiększenia liczby cząsteczek o podobnej aktywności. Naukowcom udało się przeprowadzić syntezę nowych cząsteczek, które miały taką samą strukturę, ale wykazywały zwiększoną skuteczność. Ich celem było opracowanie skutecznych farmakologicznych związków ołowiu, które znalazłyby zastosowanie w leczeniu zespołu metabolicznego. Zalety leków PREVMETSYN Projekt PREVMETSYN jako pierwszy wykorzystał ten mechanizm jako cel w leczeniu zespołu metabolicznego. Leki obecnie dostępne na rynku zwiększają produkcję insuliny w trzustce w celu kontroli stężenia glukozy we krwi lub poprzez działanie ukierunkowanie na dyslipidemię. Są one jednak dosyć problematyczne, ponieważ w pewnym momencie trzustka staje się nadmiernie aktywna, obciążając wysepki Langerhansa, co może mieć długotrwałe efekty uboczne. Zespół projektu PREVMETSYN wykorzystuje nowatorski mechanizm działania. Małe cząsteczki ułatwiają przyswajanie glukozy, wyczulając tkanki obwodowe na sygnał insulinowy. Prof. Lewin twierdzi, że „nasze leki działają w inny sposób niż jakiekolwiek obecnie wykorzystywane lub opracowywane preparaty”. Partnerzy projektu PREVMETSYN planują następnie zabezpieczyć własność intelektualną dotyczącą technologii i małych cząsteczek poprzez zgłoszenie patentowe. Chcą oni w najbliższej przyszłości stworzyć przedsiębiorstwo typu spin-off i obecnie aktywnie poszukują partnerów biznesowych. Pomimo silnych dowodów przedklinicznych i wykazanego braku toksyczności, naukowcy znajdują się dopiero na początku drogi do komercjalizacji tych małych cząsteczek. Przed przeprowadzeniem jakichkolwiek badań klinicznych należy poddać lek szeregowi testów z wykorzystaniem różnych modeli zwierzęcych w celu zbadania jego toksyczności. „Zakładamy realistyczny scenariusz, że nasz lek trafi do klinik za cztery lata”, oświadcza prof. Lewin. Profesor jest przekonany, że nowatorskie podejście farmakologiczne obrane przez zespół projektu PREVMETSYN przyniesie nowe możliwości w zakresie leczenia zespołu metabolicznego, w efekcie znacznie ograniczając epidemię cukrzycy. Słowa kluczowe PREVMETSYN, zespół metaboliczny, lek, insulinooporność, małe cząsteczki, cukrzyca, przyswajanie glukozy, dyslipidemia, nadciśnienie, otyłość
