Zrozumienie radykalizacji i budowanie odporności dla przeciwdziałania polaryzacji
W coraz bardziej niepewnym środowisku wykazującym rosnącą polaryzację konieczne jest rozwiązanie problemów związanych z radykalizacją i różnorodnością religijną, aby zwiększyć odporność lokalnych społeczności. Zespół naukowców, zaangażowanych w finansowane przez UE projekty GREASE i BRaVE, dąży do poznania dynamiki powiązanej z tymi kluczowymi zagadnieniami. W ramach projektu GREASE naukowcy opublikowali niedawno artykuł, w którym analizują sposoby, w jakie różne europejskie kraje podchodzą do religii. Naukowcy stwierdzili, że „w dzisiejszej Europie istnieje »niezwykła różnorodność« modeli relacji państwo-kościół, a także prawne, instytucjonalne i polityczne uzgodnienia dotyczące zarządzania różnorodnością religijną”. Naukowcy dodają: „Ta różnorodność sprawia, że wszelkie próby rozmowy na temat »europejskiego« podejścia do zarządzania różnorodnością religijną są bardzo trudne, żeby nie powiedzieć daremne. Niemniej jednak zauważa się kilka wspólnych cech, jeśli chodzi o zarządzanie różnorodnością religijną w Europie”. Zespół badaczy stwierdził, że „polityczna autonomia i gwarancja podstawowych wartości religijnych” jest elementem obecnym we wszystkich krajach europejskich, chociaż „faworyzowanie niektórych tradycji religijnych” jest także powszechne, jakkolwiek w różnym stopniu. „Trend w kierunku instytucjonalnej i politycznej sekularyzacji, który towarzyszy długotrwałemu zanikaniu chrześcijaństwa, można zaobserwować na całym kontynencie, chociaż jest znacznie zróżnicowany. Nie pojawiły się żadne znaki odwrócenia tej tendencji. Nadal obserwuje się postępujący rozdział relacji lub poluzowanie więzi kościoła i państwa. Partie polityczne, np. chrześcijańscy demokraci, stają się wyznaniowe w stopniu znacznie mniejszym albo wcale. Z drugiej strony, natomiast, zauważa się rosnące zbliżenie między niektórymi kościołami ortodoksyjnymi i państwem”. Naukowcy stwierdzili również: „Grupy i kontrowersje początkowo definiowane w kategoriach rasy lub obcości zostały ponownie zdefiniowane w kategoriach religii. Dlatego ułatwienia dla muzułmanów stały się dominującą kwestią w stosunku do wielokulturowości i różnorodności religijnej oraz nabrały szczególnych, politycznych cech”. Wskazują na istnienie „porównywalnych dyskursów wokół antymuzułmańskich sentymentów” w krajach europejskich i dodają: „Wszystkie państwa europejskie dążą do równowagi między formami większości przywilejów a wyzwaniami wynikającymi z nowego i skomplikowanego pluralizmu religijnego”.
Różnorodność i rządzenie
Konsorcjum badawcze pracujące nad projektem GREASE niedawno zaprezentowało filmy dokumentalne dotyczące zarządzania różnorodnością religijną i zapobiegania religijnej radykalizacji. Filmy pt. „Religion and Society – How Faith Fits in Around the World” („Religia i społeczeństwo – postrzeganie wiary w różnych krajach świata”) oraz „Countering Religious Extremism – Pathways to Peace” („Przeciwdziałanie ekstremizmowi – drogi do pokoju”), dostępne na stronie projektu, przedstawiają przykłady z różnych krajów i różnych kontynentów. W ramach projektów GREASE i BRaVE, na blogu znajdującym się na stronie obsługiwanej przez światową organizację medialną „openDemocracy”, badana jest gwałtowna radykalizacja inspirowana religijnie oraz skrajnie prawicowy ekstremizm. Projekt GREASE (Radicalisation, Secularism and the Governance of Religion: Bringing together European and Asian Perspectives) będzie realizowany do marca 2022 roku, natomiast projekt BRaVE (Building Resilience Against Violent Extremism and Polarisation) do czerwca 2021 roku. Jak wskazano we wspólnej broszurze, te dwa oddzielne, ale powiązane, projekty dotyczą strategii kształtowania odporności. „Projekt BRaVE skupia się na Europie, a projekt GREASE porównuje różne kultury na różnych kontynentach”. Więcej informacji: strona projektu GREASE strona projektu BRaVE
Słowa kluczowe
GREASE, BRaVE, radykalizacja, polaryzacja, różnorodność religijna, ekstremizm, odporność