Cząsteczki wyłączające antybiotykooporność mogą przywrócić antybiotykom ich skuteczność
Antybiotykooporność jest poważnym problemem zdrowotnym. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szacuje, że każdego roku z powodu zakażeń wywołanych przez bakterie lekooporne na świecie umiera około 700 000 ludzi. Bez skutecznych antybiotyków poważna operacja i chemioterapia mogą nie zakończyć się pomyślnie. Tymczasem wiele firm farmaceutycznych zrezygnowało z prowadzenia prac rozwojowych nad nowymi antybiotykami z powodu wysokich kosztów. Niektóre ograniczyły skalę działalności swoich działów badawczo-rozwojowych, redukując środki przeznaczane na prace nad antybiotykami i lekami przeciwwirusowymi, inne zaś, w tym Novartis, całkowicie wstrzymały finansowanie. „Obecnie dominuje przekonanie, że choć rozwój całkowicie nowego, samodzielnego antybiotyku jest sprawą ważną, nie rozwiąże to wszystkich palących potrzeb. Dlatego badacze skierowali swoją uwagę na leki kombinatoryczne, które mogłyby trafić na rynek szybciej”, wyjaśnia Fredrik Almqvist, prezes firmy www.quretech.com (QureTech Bio), będącej gospodarzem projektu. W ramach finansowanego ze środków UE projektu QTB4AMR opracowano nowe związki, które przywracają wrażliwość na antybiotyki u antybiotykoopornych bakterii Gram-dodatnich, zwiększając tym samym skuteczność antybiotyków podawanych zgodnie z obecnym standardem postępowania w lecznictwie. Bakterie Gram-dodatnie, takie jak oporne na wankomycynę enterokoki (ang. Vancomycin-resistant Enterococci, VRE) oraz oporny na metycylinę gronkowiec złocisty (ang. Methicillin-resistant Staphylococcus aureus, MRSA) odpowiadają za około 60 % zakażeń dróg oddechowych, jamy brzusznej i układu moczowego. Finansowanie, jakie firma QureTech otrzymała ze środków UE, pomogło zespołowi w przygotowaniu biznesplanu obejmującego analizę epidemiologiczną i rynkową. Dzięki temu badacze poznali potrzeby użytkowników, ustalili zakres praw własności intelektualnej oraz opracowali strategię komercjalizacji. Przeprowadzili również kliniczne studium wykonalności, co przybliżyło ich do fazy badań klinicznych, oraz zidentyfikowali potencjalnych partnerów do prowadzenia przedklinicznych prac rozwojowych.
„Cząsteczki wyłączające antybiotykooporność”
Nowe cząstki chemiczne (NCE), które składają się na „cząsteczki wyłączające antybiotykooporność” QureTech, noszą nazwę GmPcides. Pochodzą z dobrze rozwiniętej platformy chemicznej opracowanej przez QureTech, której wiodące związki eliminują bakterie Gram-dodatnie w bardzo niskim stężeniu. „Uniwersalność platformy chemicznej umożliwiła szybką zmianę charakteru związków, tak abyśmy mogli w krótkim czasie opracować związki nowej generacji o lepszych właściwościach”, mówi Almqvist. Cząstki NCE testowano zarówno w hodowlach komórkowych, jak i na modelach zwierzęcych. Wyniki pokazały, że niektóre związki przywracały wrażliwość bakterii VRE i MRSA na antybiotyki podawane zgodnie z obecnym standardem postępowania w lecznictwie. „Wedle naszej najlepszej wiedzy podejście przez nas zaproponowane jest całkowicie nowe. Nasze badania pokazały, że oporność bakterii na GmPcides jest bardzo niska. Chcielibyśmy, aby wiodący związek był stosowany jako lek pierwszego rzutu w skojarzeniu z antybiotykami podawanymi standardowo w leczeniu zakażeń bakteryjnych”, stwierdza Almqvist.
Pomoc pacjentom w zwalczaniu zakażeń
Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) szacuje, że 33 000 pacjentów z UE umiera każdego roku w wyniku zakażeń wywołanych przez lekooporne szczepy bakterii. Nowo opublikowany raport pokazuje ponadto, że zakażenia szczepami bakterii opornymi na antybiotyki ostatniego rzutu stanowią 39 % całkowitego obciążenia chorobami, zaś koszty związane z wydatkami na ochronę zdrowia ponoszonymi w związku z opornością drobnoustrojów wynoszą nawet 1,5 miliarda euro rocznie. W ostatnich latach wiele mniejszych firm biotechnologicznych podjęło wyzwanie polegające na zwalczeniu antybiotykooporności. Wraz z wdrażaniem innowacyjnych rozwiązań przez mniejszych, ale i prężnie działających graczy zainteresowanie antybiotykoopornością zaczyna na nowo rosnąć również wśród większych firm farmaceutycznych. Platforma QureTech jest skalowalna i umożliwia projektowanie oraz syntezę farmaceutycznych składników czynnych, które mogą być stosowane samodzielnie lub w skojarzeniu z antybiotykami podawanymi zgodnie z obecnym standardem postępowania w zwalczaniu patogenów antybiotykoopornych. Zespół przystąpi wkrótce do badań na zwierzętach oraz przeprowadzi analizę właściwości różnych związków w celu zidentyfikowania leku kandydującego. Po wskazaniu dobrego kandydata rozpoczną się prace przedkliniczne. Ostatecznie firma QureTech udostępni rezultaty prac prowadzonych w ramach projektów na zasadzie licencji lub nawiąże współpracę ze strategicznymi partnerami, którzy wprowadzą GmPcides do obrotu.
Słowa kluczowe
QTB4AMR, antybiotykooporność, antybiotyki, bakterie, leki, związki, GmPcides, enterokoki, VRE, gronkowiec złocisty, MRSA, zakażenie dróg oddechowych, jamy brzusznej, układu moczowego
