Badania naukowe rzucają światło na czynniki kształtujace decyzje energetyczne
W lutym 2015 roku Komisja Europejska uruchomiła nową strategię na rzecz stabilnej unii energetycznej opartej na przyszłościowej polityce w dziedzinie klimatu. Strategia została opracowana z myślą o obywatelach, którzy biorą na siebie odpowiedzialność za transformację energetyczną i korzyści związane z nowymi technologiami, aby obniżyć swoje rachunki i aktywnie uczestniczyć w rynku. Wspieranie i angażowanie obywateli-konsumentów i społeczności jest kluczem do wykorzystania pełnego potencjału strategii przejścia na ekologiczne źródła energii. „Zaangażowanie konsumentów jest kluczowe dla kształtowania przyszłości energetycznej Europy. Produkcja energii i zachowania związane ze zużyciem energii są silnie kształtowane przez przeszłe, obecne i przyszłe wybory indywidualne i zbiorowe”, zauważa Stefano Proietti, koordynator projektu ENABLE.EU. Zebrani wokół inicjatywy badacze z 11 krajów europejskich zidentyfikowali czynniki odpowiedzialne za podejmowane codziennie wybory energetyczne. Projekt rzucił nowe światło na kluczowe wąskie gardła utrudniające transformację energetyczną, oraz na czynniki, które motywują ludzi do zmiany.
Najważniejsze wyniki badania
Partnerzy projektu przeprowadzili ankiety w gospodarstwach domowych, randomizowane kontrolowane badania, wywiady, partycypacyjne tworzenie prognoz i ekonometryczne modelowanie, aby poszerzyć wiedzę na temat czynników, które kierują decyzjami energetycznymi. Wyniki wykazały, że wybory dotyczą głównie aspektów ekonomicznych, demograficznych, kulturalnych i zarządczych. Na poziomie zarządczym projekt przedstawił przykłady wyzwań, z którymi zmierzyło się 9 europejskich państw. Ponad połowa uczestników zgodziła się w ankiecie, że brak odpowiedniego wdrożenia polityki na poziomie krajowym lub regionalnym jest jedną z trzech barier zarządczych blokujących transformację energetyczną w Europie. Tuż za nią plasują się kwestie finansowe, niewystarczające zachęty do zmiany zachowań i częste polityki „powstrzymywania i stymulowania”. W ramach projektu zbadano również, w jaki sposób firmy reagują na polityki dotyczące transformacji energetycznej. „Wyniki pokazały, że wzrost ceny energii o 10 % obniża emisję CO2 o 8 % i ma większy wpływ na duże firmy. Prowadzi to również do zmniejszenia zatrudnienia o 3 % w dużych firmach, ale nie ma wpływu na zatrudnienie w małych i średnich przedsiębiorstwach”, wyjaśnia Proietti. W zakresie mobilności wyniki wykazały, że tryby podróżowania są zmienne, w zależności od rodzaju podróży, natomiast nie ma różnic między poszczególnymi krajami. W szczególności ludzie korzystają z transportu publicznego w mniejszym zakresie w przypadku aktywności powiązanych z zakupami i dziećmi. Liczba osób wspólnie użytkujących samochody osobowe jest ograniczona, biorąc pod uwagę, że ta usługa jest dostępna niemal wyłącznie w dużych/średnich miastach. Ponadto poziomy satysfakcji związane z infrastrukturą wspólnego użytkowania samochodów osobowych były niskie. Badanie przeprowadzone w Serbii pokazało, że zbyt niskie ceny energii mogą ograniczyć chęć jej oszczędzania. Natomiast badanie przeprowadzone w Niemczech pokazało, że inteligentne liczniki energii z natychmiastowym obowiązkiem zapłaty zachęcają do zachowań związanych z oszczędzaniem energii. „Biorąc pod uwagę, że w gospodarstwie domowym czas poświęcony na przeczytanie wszystkich umów wynosi średnio 20 minut, informacje muszą być przedstawione w sposób jasny i angażujący”, zauważa Proietti. Ostatecznie badania wykazały, że atrybuty związane z zamieszkaniem mają większy wpływ na koszty ogrzewania niż poziom przychodu konsumentów, codzienne zajęcia czy wartości. Efektywność energetyczna starszych budynków może być poprawiona dzięki skutecznej izolacji, ale większe ulepszenia są możliwe dzięki gruntownej renowacji. Projekt ENABLE.EU zwiększył wiedzę na temat podstawowych czynników, które wpływają na wybory konsumentów i skutecznych rozwiązań oraz narzędzi zwiększających ich udział w systemie energetycznym. Dzięki zrozumieniu czynników, które wpływają na wybory energetyczne, ustawodawcy mogą podjąć nakierowane decyzje i zachęcać konsumentów do dokonywania bardziej zrównoważonych wyborów.
Słowa kluczowe
ENABLE.EU, energia, transformacja energetyczna, wybory energetyczne, zarządzanie, zachowanie energetyczne, gospodarstwo domowe, mobilność, ogrzewanie