Badanie afrykańskich górskich lasów równikowych pod kątem oceny potencjału usług ekosystemowych
Górskie lasy równikowe to lasy deszczowe rosnące na obszarach równikowych na wysokości powyżej 800 m n.p.m. Stanowią one większą część lasów w kilku krajach afrykańskich, szczególnie w Afryce Wschodniej. Na te wyjątkowe ekosystemy czyha jednak wiele zagrożeń – od wycinki drzew w celu pozyskiwania drewna lub przygotowania terenu pod uprawę rolną przez górnictwo po zmianę klimatu. Rosnące temperatury sprawiają, że chmury, czyli istotne źródło wody w tych lasach, formują się na wyższych wysokościach, co utrudnia regenerację drzew i funkcjonowanie ekosystemu. Lasy te nie tylko pomagają ludziom zaopatrzyć się w wodę, ale także dostarczają inne usługi ekosystemowe, takie jak pożywienie, rośliny lecznicze i materiały budowlane, oraz zapobiegają zagrożeniom naturalnym i regulują klimat, magazynując znaczne ilości dwutlenku węgla.
Usługi ekosystemowe zagrożone
Zespół finansowanego ze środków UE projektu AFRI-SKYFOR zbadał i ocenił skalę zagrożeń dla usług ekosystemowych dostarczanych przez afrykańskie górskie lasy równikowe, a także stworzył model ich społeczno-gospodarczej funkcji, który następnie wykorzystał do opracowania możliwych przyszłych scenariuszy uwzględniających różne strategie zarządzania. Omawiane badanie przeprowadzono dzięki wsparciu z działania „Maria Skłodowska-Curie”. Kluczowy problem związany z wykorzystywaniem metody modelowania do podejmowania decyzji dotyczących zarządzania polega na braku podstawowych danych. By je pozyskać, naukowcy przeprowadzili badania terenowe w Kamerunie, Demokratycznej Republice Konga i Kenii z zastosowaniem tradycyjnych metod badań ekologicznych i społecznych. Prace terenowe w Afryce rzadko są jednak proste i bywają niebezpieczne. „Na przykład w lasach w Demokratycznej Republice Konga wciąż spotkać można kilka grup rebelianckich i dostęp do nich w porze deszczowej jest niemożliwy”, wyjaśnia Aida Cuni-Sanchez, badaczka pracująca przy projekcie. Wymaga to opracowania planów awaryjnych i czasami nie wszystkie zaplanowane prace są możliwe do zrealizowania. Zespół projektowy skorzystał z pomocy ekspertów w celu uogólnienia wniosków z przeprowadzonych studiów przypadku, aby uzupełnić zgromadzone dotychczas informacje.
Wysoka wartość usług
Naukowcy ustalili przede wszystkim, że lasy przynoszą lokalnym społecznościom wiele materialnych i niematerialnych korzyści, z których najważniejsza to woda. Drzewa zbierają ogromne ilości wody z chmur i pochłaniają znaczne ilości dwutlenku węgla, regulując w ten sposób klimat na świecie. „Jeśli na przykład las wspólnotowy porastający stoki góry Mount Oku w Kamerunie zniknie, lokalny klimat stanie się znacznie bardziej suchy, co odbije się na dostępności wody w okolicznych potokach i w efekcie obniży plony”. Co więcej, ule znajdujące się na pewnych gatunkach drzew występujących tylko w tych lasach produkują jasny miód stanowiący cenny towar handlowy. Las przynosi także korzyści lokalnym gospodarkom w postaci ekoturystyki. Zespół projektu AFRI-SKYFOR pomógł już w opracowaniu planów zarządzania dwoma chronionymi obszarami i dwoma lasami wspólnotowymi, kształtowaniu polityki i szkoleniu studentów afrykańskich uniwersytetów w zakresie ochrony przyrody. Tego typu działania rzadko przynoszą korzyści komercyjne, ale poprawią ochronę i zarządzanie afrykańskimi górskimi lasami równikowymi. Naukowcy mają nadzieję kontynuować prace, poszerzając sieć specjalistów zajmujących się lasami.
Słowa kluczowe
AFRI-SKYFOR, las, Afryka, usługi ekosystemowe, górski las równikowy, woda, ekoturystyka
