Badanie koncepcji legitymizacji w kontekście zagadnień związanych z udziałem i integracją w sferze publicznej
Czy demokracja została przejęta przez korporacyjne interesy i partyjnych biurokratów podejmujących decyzje za zamkniętymi drzwiami, odbierając tym samym społeczeństwu możliwość wyrażenia własnego zdania? Czy globalizacja i związane z nią mieszanie kultur i religii prowadzi do wyobcowania?
Co się stało ze sferą publiczną?
Sfera publiczna to wyimaginowana przestrzeń, w której dochodzi do spotkania informacji, idei oraz argumentów dotyczących problemów społecznych, a zachodząca w niej swobodna debata i wymiana opinii mogą wywierać wpływ na działania polityczne. Jako taka stanowi niezwykle ważny element państw demokratycznych, jednak literatura przedmiotu często wieszczy jej upadek. „Sfera publiczna była krytykowana za zbyt pasywną i bezkrytyczną postawę, która nie pozwala na równoważenie siły państwa, a zarazem za niedostateczne włączenie i integracyjność, co nie pozwala na legitymizację państwa”, twierdzi Andro Kitus, badacz finansowanego przez UE projektu Legitimacy. Najnowsze trendy globalizacji i rozwoju demokracji podkreśliły znaczenie tych problemów. Jak dodaje Kitus: „Obecnie jesteśmy świadkami procesu globalizacji oraz zbliżania w jego rezultacie narodów, kultur i religii, co podkreśla znaczenie kwestii otwartości, akceptacji i tolerancji wobec różnic. Jednocześnie doświadczamy wyobcowania dużej części społeczeństwa z rzeczywistego udziału w demokracji”.
Odkrywanie korzeni upadku sfery publicznej
Koncepcja sfery publicznej staje się konieczna zarówno z teoretycznego, jak i historycznego punktu widzenia z chwilą koncepcyjnego rozdziału państwa i społeczeństwa bądź narodu – sytuacji, w której społeczeństwo przestaje być postrzegane przez pryzmat rządów suwerennej władzy, zamiast tego stając wobec niej niejako w opozycji jako niezależny podmiot. Z tą chwilą konieczne staje się stworzenie sfery publicznej, która stanowi w związku z tym przestrzeń pośredniczącą. W ramach projektu Legitimacy zostały przeprowadzone badania hipotezy zakładającej, że koncepcyjny rozdział społeczeństwa i państwa nie dokonał się jeszcze całkowicie, co powoduje pewną strukturalną deprecjację koncepcji sfery publicznej, co potencjalnie prowadzi do problemów z uczestnictwem i włączeniem.
Dążąc do bardziej integracyjnej i partycypacyjnej sfery publicznej
Opierając się na rozważaniach filozofów i teoretyków poststrukturalizmu, między innymi Derridy, Laclaua, Nancy’ego i innych, badacze skupili się na udowodnieniu dwóch idei. Pierwsza z nich zakłada, że tradycyjna koncepcja legitymizacji funkcjonuje jako nieopisane dotychczas w teorii powiązanie koncepcyjne między państwem i społeczeństwem, które prowadzi do powstania hierarchicznej relacji pomiędzy tymi dwoma podmiotami, stawiając państwo na pozycji nadrzędnej wobec społeczeństwa bądź narodu. Druga zakłada, że istnieje możliwość stworzenia tak zwanej zdekonstruowanej koncepcji legitymizacji, która pozwala na jednoczesne zachowanie relacji oraz rozdziału pomiędzy państwem i społeczeństwem. Ta nowa koncepcja legitymizacji oparta na rezygnacji stanowi zdaniem badaczy kluczowy czynnik warunkujący możliwość stworzenia bardziej integracyjnej i partycypacyjnej sfery publicznej. Obecnie Kitus skupia się na dalszym opisywaniu zróżnicowanych aspektów nowej koncepcji legitymizacji w książce, która zostanie wydana nakładem wydawnictwa Edinburgh University Press. Badacz ma nadzieję, że nowa koncepcja zmieni sposób, w jaki działamy w świecie polityki oraz pozwoli na stworzenie bardziej integracyjnej, refleksyjnej i partycypacyjnej sfery publicznej. Omawiane badanie przeprowadzono dzięki wsparciu z działania „Maria Skłodowska-Curie”.
Słowa kluczowe
Legitimacy, sfera publiczna, społeczeństwo, integracja, demokracja, polityka
