Znane niewiadome – o skuteczniejszym wykorzystywaniu wiedzy w polityce społecznej
Pomimo tego, że na badania społeczne rokrocznie wydajemy wiele milionów euro, przekładanie ich wyników na realne rozwiązania często nastręcza wielu trudności. Celem zespołu projektu K4U było rozwiązanie tego problemu poprzez zbadanie głównych krytycznych obszarów, w których najczęściej pojawiają się wyzwania. „Dla mnie było to badanie filozofii technologii społecznej”, twierdzi Nancy Cartwright, koordynatorka projektu K4U. „Naszym celem było ustalenie, w jaki sposób można lepiej wykorzystać wiedzę do budowania lepszych społeczeństw”. W pracach nad projektem K4U wzięli udział naukowcy z trzech instytucji – Uniwersytetu w Durham i London School of Economics and Political Science w Zjednoczonym Królestwie, a także Uniwersytetu Ca’ Foscari we Włoszech. Wspólnie przeanalizowali sześć studiów przypadków interwencji społecznych – międzynarodowe działania w zakresie walki z wirusem HIV/AIDS, ochronę dzieci w Zjednoczonym Królestwie, unijne programy na rzecz zdrowia psychicznego, zmiany w brytyjskich usługach zdrowotnych, programy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dobrego samopoczucia w Manchesterze w Zjednoczonym Królestwie oraz usługi klimatyczne w okresie zmiany klimatu. Studia przypadków dały możliwość przeprowadzenia analiz konceptualnych i teoretycznych, badań nad obiektywizmem i celowością, a także ocen zebranej wiedzy naukowej. „Z naszych analiz wynika, że uczestnicy tych działań próbowali wykorzystać wiedzę na różne sposoby – my z kolei chcieliśmy się przyjrzeć bliżej temu, gdzie napotykali problemy i gdzie pojawiały się braki”, wyjaśnia Cartwright. „Bardzo często zauważaliśmy, że stosowna wiedza co prawda istniała, ale osoby realizujące projekt nie były świadome jej istnienia albo nie koncentrowały się na niej, a w wielu przypadkach nawet pomimo tej świadomości miały trudności z jej wykorzystaniem w praktyce”. Na przykład przeprowadzona przez badaczkę analiza projektu dotyczącego ochrony praw dzieci, koncentrująca się na realizowanym w Zjednoczonym Królestwie działaniu Signs of Safety („Znaki bezpieczeństwa”) wykazała, że gdy dochodziło do śmierci dziecka, typową procedurą było ustalenie, który spośród pracowników opieki społecznej ponosi za to winę.
Problem systemowy
Jak wyjaśnia Eileen Munro, ekspertka projektu K4U zajmująca się ochroną dzieci, ten aspekt „stanowi problem systemowy”. „System musi zostać przeprojektowany w taki sposób, by ludziom trudniej było popełniać błędy”. W przypadku międzynarodowych działań dotyczących walki z wirusem HIV/AIDS, zespół Cartwright stwierdził, że wiedza lokalna i systemowa często nie były traktowane poważnie, co prowadziło do „marnowania wysiłków i straconych nadziei”. Podobnych obserwacji udało się dokonać w przypadku kluczowych pracowników zajmujących się powiązaniami pomiędzy bezrobociem i zdrowiem w Manchesterze – w tym projekcie problemem była wzajemna współpraca i brak świadomości tego, że nie działała tak, jak powinna. „Wszyscy wiemy, że przedstawicielom różnych obszarów trudno jest ze sobą współpracować – to poważny problem, który utrudnia kompleksowe zajmowanie się danymi kwestiami”, twierdzi Cartwright. „Gdy sobie to uświadomimy, wiele spośród dostrzeżonych problemów nabiera sensu”.
Prognozowanie skutków realizacji działań
Według samej Cartwright, jej celem jest wykorzystanie wiedzy w celu tworzenia lepszych prognoz skutków realizacji działań. Badaczka zwraca przede wszystkim uwagę na ograniczenia związane z wykorzystaniem randomizowanych badań z grupą kontrolną w celu gromadzenia danych na potrzeby tego procesu. „Często wyniki badań zupełnie nie przekładają się na rzeczywistość. Systemy społeczno-ekonomiczne i kulturowe są tak zróżnicowane, że w ich ramach mogą występować zupełnie różne ścieżki przyczynowo-skutkowe”. Jak dodaje: „Opracowaliśmy bardzo dobrą metodologię poznawania procesów przyczynowych, jednak bardzo mało wiemy na temat badania leżących u ich podstaw systemów, z których się wywodzą”. Kolejnym wyzwaniem czekającym zespół jest przekształcenie wyników i wniosków wypływających z projektu K4U na działania. „To odwieczny problem z filozofią – pozwala spojrzeć na działania z wielu perspektyw, ale wcale nie pomaga w ustaleniu, jak się do nich realnie zabrać”, podsumowuje Cartwright.
Słowa kluczowe
K4U, wiedza, HIV, AIDS, ochrona praw dziecka, Manchester, przyczynowe, ścieżki, zdrowie psychiczne, bezrobocie
