Zwiększanie dokładności oceny diety
Nowoczesna technologia medyczna otwiera przed nami wiele możliwości. Dzięki niej możemy dowiedzieć się więcej o tym, jak się poruszamy, przeanalizować nasze geny, a także ustalić prawdopodobieństwo rozwoju niektórych chorób. Dotychczas nie udało się jednak opracować rozwiązania, które pozwoliłoby lepiej przyjrzeć się naszym dietom. W rzeczywistości trudności związane z analizą spożywanej przez nas żywności stanowi jedną z głównych przeszkód uniemożliwiających ocenę związków pomiędzy dietą i zdrowiem metabolicznym oraz występowaniem chorób. „Obecnie stosowane metody oceny spożywanej żywności mają wiele ograniczeń, które zostały doskonale udokumentowane”, twierdzi Lorraine Brennan, profesorka żywienia człowieka na University College w Dublinie. „Ludzie mają często trudności z dokładnym przypomnieniem sobie, co zjedli, nie mówiąc już nawet o oszacowaniu prawidłowej wielkości porcji”. Dzięki wsparciu finansowanego ze środków Unii Europejskiej projektu A-DIET, zespół badaczy pod przewodnictwem Brennan podjął próbę opracowania nowych strategii pozwalających na zwiększenie dokładności oceny sposobu odżywiania się. „Możliwość dokładnej oceny tego, co ludzie rzeczywiście jedzą, która pozwoli zastąpić opieranie się wyłącznie na ich deklaracjach, może okazać się kluczem do zrozumienia wpływu diety na rozwój różnych chorób”, dodaje Brennan.
Obiektywne pomiary spożycia pokarmu
Głównym filarem tego wspieranego ze środków Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych projektu jest nutrityp – stosunkowo nowa koncepcja, służąca do opisywania spożycia pokarmu w formie profilu metabolomicznego. Jak wyjaśnia Brennan, metabolomika zajmuje się badaniem małych cząsteczek – metabolitów – które mogą pochodzić z naszej żywności i są produktami pośrednimi oraz końcowymi metabolizmu komórek. Metabolity te mogą posłużyć jako biomarkery diety. „Postawiliśmy na to podejście, ponieważ otwiera przed nami możliwość uzyskania obiektywnych pomiarów spożycia pokarmu”, wyjaśnia Brennan. Na przykład, wcześniejsze badania wykazały, że biomarkery moczu mogą być wykorzystywane do oceny konkretnych produktów spożywczych spożywanych przez ludzi, takich jak cytrusy, jabłka czy kurczak. „W oparciu o tę wiedzę opracowaliśmy model, który pozwala nam klasyfikować ludzi według wzorców żywieniowych, wykorzystując jedynie dane dotyczące biomarkerów uzyskanych z moczu”, dodaje badaczka. „Takie podejście eliminuje potrzebę samodzielnego zgłaszania przez badane osoby informacji dotyczących diety – głównej przeszkody, która w praktyce uniemożliwia dokładną ocenę spożycia pokarmu”.
Pokonywanie przeszkód
To wyłącznie jeden z przykładów wykorzystania biomarkerów w celu oceny spożycia pokarmu w ramach badań związanych z projektem. Inne podejścia zakładały opracowanie narzędzi oraz rozwiązań pozwalających na łączenie danych żywieniowych oraz informacji przekazanych przez pacjentów, aby korygować błędy w przekazanych informacjach. „Dzięki wykorzystaniu biomarkerów w celu oceny żywności spożywanej przez ludzi i rozwojowi tej dziedziny, nasz zespół położył nowe podwaliny pod przyszły rozwój metod opartych na tej technologii”, dodaje badaczka. Nie trzeba dodawać, że realizacja tego badania i osiąganie postępów w czasie pandemii COVID-19 nie były proste. „Musieliśmy zamknąć nasze laboratorium z dnia na dzień, przerwać wszystkie prowadzone doświadczenia i przejść na pracę zdalną”, wspomina Brennan. „To była poważna przeszkoda i źródło ogromnego stresu – musieliśmy zmienić główny obszar zainteresowania i skoncentrować się na analizie danych oraz pisaniu prac”. Pomimo tych problemów, zespołowi udało się dokonać znaczących postępów w wybranej przez siebie dziedzinie. Jak twierdzi koordynatorka, udało się to tylko i wyłącznie dzięki naprawdę zmotywowanemu i wielodyscyplinarnemu zespołowi. „Jestem bardzo dumna z tego, jak zespół dietetyków, naukowców zajmujących się żywnością, chemików analitycznych i statystyków potrafił połączyć siły i współpracować, nawet w czasie pracy zdalnej, aby wspólnie opracować nowe metody oceny żywności spożywanej przez ludzi”, mówi badaczka. Badacze wprowadzają obecnie niektóre z biomarkerów opartych na podejściach opracowanych w ramach projektu A-DIET do innych badań, aby dzięki nim analizować związki między sposobem odżywiania się i rozwojem chorób.
Słowa kluczowe
A-DIET, ocena diety, biomarkery, dieta, choroba, spożywane pokarmy, zdrowie, odżywianie, nutrityp, metabolizm
