Uwaga i pamięć: wiek nie ma znaczenia
Zależne od wieku zaburzenia poznawcze to między innymi spowolnienie wnioskowania indukcyjnego, spadek szybkości postrzegania, dłuższe rozwiązywanie problemów, problemy z przywoływaniem przeszłych wydarzeń, a także gorsza orientacja przestrzenna. Do oceny funkcji poznawczych służą testy lub zadania neuropsychologiczne powiązane z wybranym aspektem funkcjonowania układu nerwowego. Typowe modele neuronaukowo-poznawcze to raczej sztuczne zadania, które badają pojedyncze funkcje kognitywne, takie jak pamięć, skupianie uwagi i podejmowanie decyzji. Na przykład zadanie pamięciowe polega na przyswojeniu listy obiektów, które należy później rozpoznać lub przywołać z pamięci. Z kolei w teście skupienia uwagi osoba badana musi skoncentrować się na pewnej informacji w obecności czynników rozpraszających. Takie testy oceniające pojedyncze procesy okazały się niezwykle przydatne w badaniu mechanizmów leżących u podstaw poszczególnych funkcji poznawczych. Nie są one jednak w stanie dostarczyć informacji na temat synergistycznego wpływu funkcji kognitywnych na sprawność poznawczą.
Ocena doświadczalna oparta na scenariuszach imitujących prawdziwe sytuacje
Głównym celem projektu MEMORAGE było przygotowanie nowych metod przeprowadzania oceny neuropsychologicznej, które pozwolą odwzorować i zmierzyć złożoną dynamikę rzeczywistych zadań. Badania przeprowadzono dzięki wsparciu z programu działań „Maria Skłodowska-Curie”(odnośnik otworzy się w nowym oknie) (MSCA). W ich ramach opracowano laboratoryjne ćwiczenia na wyszukiwanie wzrokowe(odnośnik otworzy się w nowym oknie), które są w istotny sposób zbliżone do zadań wykonywanych w życiu codziennym, takich jak robienie zakupów w supermarkecie. Iris Wiegand, stypendystka działania „Maria Skłodowska-Curie”, wyjaśnia: „Zadania te wiążą się z użyciem pamięci (co było na liście zakupów?), skupianiem uwagi (jak znaleźć te produkty pośród innych?) i podejmowaniem decyzji (szukać dalej na tym regale czy przejść do następnego?)”. Złożone, polegające na wyszukiwaniu wzrokowym zadania opracowane przez zespół projektu MEMORAGE(odnośnik otworzy się w nowym oknie) wykorzystano w badaniu na dobrze wykształconych młodszych (18–30 lat) i starszych (powyżej 65 lat) osobach dorosłych. Badacze chcieli zmierzyć, jak pamięć, skupianie uwagi i podejmowanie decyzji wpływają na zależną od wieku zmienność wyników. „Choć wszystkie osoby starsze wykonywały zadania wolniej, funkcje związane z pamięcią i zachowywaniem uwagi były u nich zaskakująco dobrze zachowane”, opisuje Wiegand. W przypadku podejmowania decyzji(odnośnik otworzy się w nowym oknie) starsi dorośli prowadzili dokładne i ostrożne poszukiwania, a młodsi koncentrowali się raczej na szukaniu nowych opcji.
Wnioski z projektu MEMORAGE i plany na przyszłość
Odkrycie, że starzenie się nie ma wpływu na funkcje związane z pamięcią i zachowywaniem uwagi w złożonych zadaniach, jest bardzo interesujące. Przeczy ono wynikom eksperymentów testujących pojedyncze procesy, które wskazują, że obniżona uwaga i słabsza pamięć są nieodłączną cechą procesu starzenia się. „Nasze badania sugerują, że takie związane z wiekiem deficyty są mniej widoczne lub nawet nieobecne w warunkach testowych, które lepiej odzwierciedlają zadania wyszukiwania wykonywane na co dzień”, podsumowuje Wiegand. Równocześnie wskazują, że konwencjonalne testy mogą przeszacowywać poziom zaburzeń zależnych od wieku. Przyszłe prace skupią się na użyciu złożonych zadań wyszukiwania wzrokowego, opracowanych w ramach projektu MEMORAGE, w testach obejmujących szerszą populację uczestników oraz pacjentów z poważnymi zaburzeniami uwagi i/lub pamięci. Równoczesne monitorowanie aktywności mózgu pozwoli opisać funkcjonowanie mózgu starszych dorosłych, którzy uzyskują wysokie wyniki, i porównać je z opisem dotyczącym młodszych dorosłych. Umożliwi też zbadanie, czy za wyniki osób starszych nie odpowiada aktywność kompensacyjna. Efektem będzie lepsze poznanie mechanizmów neuropoznawczych i stworzenie podwalin pod strategie, które pozwolą odpowiednio zaspokoić potrzeby starzejącej się populacji.
