Teoria gier pomaga łagodzić konflikty pomiędzy zapewnianiem bezpieczeństwa żywnościowego a ochroną różnorodności biologicznej
Bezpieczeństwo żywnościowe oznacza, że wszyscy ludzie, przez cały czas, mają dostęp do bezpiecznej i pożywnej żywności w wystarczającej ilości. Różne czynniki stresogenne, takie jak zmiana klimatu, wzrost liczby ludności i rosnące ceny żywności, mogą zagrażać bezpieczeństwu żywnościowemu. Różnorodność biologiczna jest podstawą bezpieczeństwa żywnościowego, ale coraz częściej dochodzi do konfliktów, gdy działania, w których priorytetem jest ochrona różnorodności biologicznej, mogą być potencjalnie szkodliwe dla lokalnego bezpieczeństwa żywnościowego. Ochrona niektórych gatunków ptaków i ssaków oraz siedlisk może na przykład utrudniać życie rolnikom. „Do takich konfliktów dochodzi coraz częściej, są też większe i bardziej intensywne, nie mówiąc o tym, że negatywnie wpływają zarówno na różnorodność biologiczną, jak i życie ludzi”, mówi Nils Bunnefeld z brytyjskiego Uniwersytetu w Stirling, koordynator projektu ConFooBio. „Niepewność spowodowana zmianą klimatu przyczyniła się do zmniejszenia bezpieczeństwa żywnościowego i wywarła dalszą presję na różnorodność biologiczną, co jeszcze bardziej zaostrzyło takie konflikty”.
Od teorii gier po gry komputerowe
Zespół projektu ConFooBio, realizowanego dzięki wsparciu Europejskiej Rady ds. Badan Naukowych, postanowił opracować nowe metody rozwiązywania takich sytuacji. Ich ostatecznym celem było promowanie współpracy i dialogu pomiędzy wszystkimi zainteresowanymi stronami. Prace w ramach projektu zaczęły się od scharakteryzowania i przeanalizowania siedmiu prawdziwych konfliktów pomiędzy ochroną środowiska a potrzebami lokalnych społeczności. Spięcia na linii rolnicy kontra ekolodzy obejmowały ochronę różnych gatunków ptaków, np. gęsi krótkodziobych w Danii, gęgaw w Szkocji i żurawi zwyczajnych w Szwecji. Badacze przyjrzeli się też problemowi słoni rozdeptujących pola uprawne w Gabonie. W badaniach przydatne okazały się zbiory danych z dłuższych okresów, które pokazały, że konflikty narastają i maleją z czasem oraz że podejmowanie decyzji w oparciu o dowody może mieć duże znaczenie dla ich łagodzenia. Kolejnym krokiem było połączenie teorii gier z modelowaniem społecznym i ekologicznym, co miało pomóc w opracowaniu nowych sposobów radzenia sobie z konfliktami. Zespół projektu zorganizował ponad 300 opartych na grach warsztatów z udziałem ponad 900 zainteresowanych stron w Gabonie, Kenii, Madagaskarze, Szkocji i Tanzanii. Ich celem była ocena wpływu różnych interwencji ukierunkowanych na rozwiązanie konfliktów, takich jak subwencje i rekompensaty, na proces podejmowania decyzji. „Podczas gier z zainteresowanymi stronami okazało się, że tak podstawowe kwestie jak zaufanie i sprawiedliwość są kluczowe do zrozumienia i łagodzenia konfliktów”, wyjaśnia Bunnefeld. „Gry komputerowe okazały się skutecznym narzędziem do zrozumienia konfliktów, pomogły też zaangażować strony, które do tej pory były słabo reprezentowane podczas podejmowania decyzji, w proces prowadzenia badań i poszukiwania rozwiązań”.
Rozwiązywanie konfliktów
Naukowcy doszli do wniosku, że konflikty pomiędzy zainteresowanymi stronami skoncentrowanymi na poprawie bezpieczeństwa żywnościowego a tymi, które koncentrują się na ochronie różnorodności biologicznej, będą się nadal zaogniać, na co wpływa coraz większa niepewność związana ze zmianą klimatu oraz wzrost zapotrzebowania na żywność. W tym kontekście projekt okazał się być bardzo przydatny, ponieważ realizujący go naukowcy wytyczyli nowe metody zarządzania takimi konfliktami – od pojedynczych rolników po podmioty biorące udział w międzynarodowych negocjacjach klimatycznych Wszystkie dane i narzędzia opracowane w ramach projektu są już dostępne za darmo w internecie. Na przykład, nowatorskie ramy modelowania, które przewidują wyniki zarządzania konfliktem, zostały już pobrane ponad 28 000 razy. Co więcej, z myślą o osobach niepiśmiennych naukowcy stworzyli grę komputerową na tablety, w której użytkownicy podejmują decyzje dotyczące populacji dzikich zwierząt niszczących ich uprawy. Jej celem jest udzielenie głosu tym zainteresowanym stronom, które są niedostatecznie reprezentowane i zmarginalizowane – takim jak rolnicy.
Ochrona przyrody kontra ochrona źródeł utrzymania
Badania analityczne pozwoliły także naukowcom dojść do wielu interesujących wniosków. Na przykład, długoterminowa analiza konfliktów dotyczących gęsi i żurawi w północnej Europie wykazała opóźnienie w zarządzaniu liczebnością populacji wynoszące od 1 roku do 3 lat. „Pokazuje to, jak bardzo potrzebne są lepiej dostosowane i szybsze reakcje w zakresie zarządzania populacją, tak aby nie zaostrzać konfliktów społecznych i nie zagrażać populacjom dzikich zwierząt ani lokalnym źródłom utrzymania”, podsumowuje Bunnefeld.
Słowa kluczowe
ConFooBio, różnorodność biologiczna, żywność, teoria gier, pożywny, siedliska, ochrona
