Nowe podejście do leczenia malarii
Malaria, czyli poważna choroba przenoszona przez komary, która bywa także śmiertelna, stanowi poważny problem dla zdrowia publicznego, szczególnie w krajach rozwijających się. „Pilnie potrzebujemy nowych metod leczenia tej uporczywej choroby”, mówi Matthias Marti, profesor z Wellcome Centre for Integrative Parasitology, działającym przy School of Infection and Immunity na Uniwersytecie w Glasgow. Zdaniem Martiego prace nad nowymi terapiami zaczynają się od zabawy w chowanego. „Zarodziec sierpowaty, najbardziej śmiercionośny pasożyt wywołujący malarię u ludzi, potrafi świetnie ukrywać się w różnych niszach tkanek”, wyjaśnia. „Można go zwalczyć jedynie poprzez atak, kiedy pasożyt przemieszcza się do kryjówki lub już w niej jest”. Jedną z takich kryjówek jest szpik kostny. Objawy kliniczne malarii związane są ze stadium pasożyta, który obecny jest w krwinkach czerwonych. Stadium to rozwija się w szpiku kostnym, po czym pasożyt uwalniany jest do krwiobiegu. „Nisza pozanaczyniowa szpiku kostnego jest nie tylko ulubioną kryjówką zarodźca, ale służy również jako swoiste miejsce postoju, gdzie pasożyty dojrzewają zanim zostaną uwolnione do krwiobiegu, skąd są wysysane przez komara, który przenosi je na innego żywiciela”, dodaje Marti, który przyczynił się do tego odkrycia w 2014 roku. Ustalenia te przyniosły jednak wiele nowych pytań. „Co sprawia, że szpik kostny jest tak atrakcyjny dla pasożyta i co pozwala mu ukryć się przed układem odpornościowym?”, zastanawia się naukowiec. Odpowiedzi na te pytania udzieli finansowany przez UE projekt BoneMalar.
Zatrzymać pasożyta
W toku projektu BoneMalar, który otrzymał wsparcie z Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych, Marti ustalił, że pasożyt wykorzystuje główny rezerwuar czerwonych krwinek w szpiku kostnym do replikacji i namnażania się podczas zakażenia oraz do przeprowadzenia zakażenia. Badanie z wykorzystaniem modelu myszy potwierdziło to ustalenie. „Udało nam się uchwycić etapy zakażenia na żywo, gdy pasożyty przemieszczały się z niszy pozanaczyniowej do krwiobiegu”, mówi Marti. „Zablokowanie tego procesu transmigracji mogłoby zatrzymać pasożyta i zapobiec zakażeniu”. Wykorzystując ten sam model myszy zespół po raz pierwszy zbadał także zachowanie pasożyta w narządach na poziomie pojedynczej komórki.
Nowy paradygmat badań nad malarią
Naukowcy z projektu BoneMalar opracowali nowy paradygmat badań nad malarią, zgodnie z którym szpik kostny jest główną kryjówką pasożytów podczas zakażenia u ludzi. Nowe strategie interwencji ukierunkowane na zakażenie szpiku kostnego mogłyby posłużyć do zablokowania zarówno replikacji pasożytów, jak i ich przenoszenia z ludzi na komary. „Jeśli udałoby nam się zatrzymać pasożyta zanim dotrze do szpiku kostnego albo przynajmniej go tam uwięzić, moglibyśmy zamknąć cykl zakażenia i zmniejszyć ilość pasożytów”, mówi Marti. „Przyczyniłoby się to do opracowania skuteczniejszych leków na malarię, nowych markerów diagnostycznych, a być może nawet szczepionki”. Zespołowi projektu udało się uzyskać dwa nowe granty, które pozwolą im na dalszy rozwój badań nad cyklem zakażenia i związanymi z nim strategiami leczenia malarii.
Słowa kluczowe
BoneMalar, malaria, szpik kostny, komary, szczepionki, choroba, zdrowie publiczne, zakażenie, odporność, zarodziec sierpowaty, pasożyty, leki na malarię
