Nowe przeznaczenie dla starych leków: paradygmat raka pęcherza
Pomimo postępu w diagnostyce, leczeniu i opiece rak pęcherza jest wciąż jednym z najczęściej występujących rodzajów nowotworów na świecie, generując najwyższe koszty dożywotniego leczenia na jednego pacjenta. Istniejące metody leczenia są skuteczne jedynie u niewielkiej grupy pacjentów, a częste skutki uboczne obecnie wykorzystywanych leków prowadzą do przerwania terapii. Ponadto wysoki odsetek nawrotów i lekooporność tworzą konieczność opracowania nowych, skutecznych strategii terapeutycznych.
Sygnatura cząsteczkowa raka pęcherza wspiera prace nad lekiem
Chcąc rozwiązać problem wysokiej niejednorodności choroby i ograniczeń istniejących strategii terapeutycznych zespół projektu ReDrugBC(odnośnik otworzy się w nowym oknie) zainteresował się repozycjonowaniem leków. Badania prowadzone były przy wsparciu działań „Maria Skłodowska-Curie”(odnośnik otworzy się w nowym oknie) (MSCA) i miały przyczynić się do opracowania nowych metod leczenia raka pęcherza. „Repozycjonowanie leków to niedroga strategia polegająca na wykorzystywaniu istniejących leków do nowych celów terapeutycznych, potencjalnie otwierając nowe możliwości w zakresie skuteczniejszego leczenia raka pęcherza”, wyjaśnia stypendystka MSCA, Marika Mokou. Zespół projektu przeanalizował profil cząsteczkowy guzów pacjentów i wykorzystał go do określania skuteczności leku. Za pomocą narzędzi i zasobów bioinformatycznych badacze rozpoznali kandydatów na leki, którzy mogą odwrócić sygnatury cząsteczkowe u pacjentów z rakiem pęcherza. Następnie poddali te związki badaniom in vitro w liniach komórkowych raka pęcherza i wybrali kandydatów o najwyższej skuteczności terapeutycznej. Aby wyjaśnić mechanizm działania i zrozumieć potencjalne różnice w odpowiedzi na lek, naukowcy zbadali zmiany proteomiczne w leczonych komórkach.
Repozycjonowanie leków
W ramach projektu ReDrugBC opracowano proces repozycjonowania leków(odnośnik otworzy się w nowym oknie), który pozwolił na rozpoznanie kandydatów na leki przeciwko rakowi pęcherza. Zidentyfikowano w sumie 14 związków, których wcześniej nie badano w kontekście raka pęcherza. Trzech kandydatów spośród nich wykazało skuteczność w przypadku wszystkich linii komórek raka pęcherza, w zakresie mikro- lub nanomolarnym. Wybrane leki są teraz badane w modelach przedklinicznych. Następnym krokiem po zatwierdzeniu skuteczności jest przejście do badań klinicznych, co być może możliwe będzie jeszcze w tym roku. Ponadto opracowany proces repozycjonowania leków może zostać rozszerzony o inne rodzaje nowotworów.
Przyszłość leczenia raka pęcherza
Zdaniem Mokou, „najważniejszym osiągnięciem projektu ReDrugBC było wprowadzenie koncepcji repozycjonowania leków przeciwko rakowi pęcherza w oparciu o sygnatury cząsteczkowe pacjentów”. Koncepcja ta nie była wcześniej badana w odniesieniu do raka pęcherza, a może przyspieszyć badania kliniczne i przynieść nowe możliwości w zakresie terapii spersonalizowanej. W porównaniu z innymi podejściami zespół projektu ReDrugBC wyszedł poza stan wiedzy i zastosował zintegrowane, wielopoziomowe podejście, które obejmowało analizy omiczne i badania przesiewowe leków. Pozwoliło to na zbadanie nie tylko pojedynczego celu, ale całej sygnatury cząsteczkowej pacjentów, składającej się z setek białek, co rozwiązuje problem niejednorodności choroby. Dzięki bliskiej współpracy z urologami i czołowymi naukowcami w dziedzinie onkologii oraz wsparciu ze strony firm farmaceutycznych, zespół projektu ReDrugBC będzie mógł przełożyć swoje ustalenia na praktykę kliniczną. Współpraca ta ma kluczowe znaczenie dla osiągnięcia ostatecznego celu, czyli poprawy skuteczności leczenia raka pęcherza.
