Leczenie choroby wątroby oparte na mikrobiomie
Według szacunków 25 % ludzi na świecie choruje na niealkoholową stłuszczeniową chorobę wątroby (ang. nonalcoholic fatty liver disease, NAFLD), co znacząco obciąża europejskie systemy opieki zdrowotnej. Wśród czynników ryzyka znajdują się: zła dieta, brak aktywności fizycznej, nadwaga i inne zaburzenia metaboliczne, takie jak cukrzyca typu 2. Naukowcy uznali także brak równowagi w składzie mikrobiomu jelitowego wraz z powiązanymi problemami dotyczącymi przepuszczalności jelit za prawdopodobne czynniki wywołujące chorobę. „NAFLD to choroba rozwijająca się po cichu, która może doprowadzić do poważnego uszkodzenia wątroby”, zauważa Gianni Panagiotou z Hans Knöll Institute w Niemczech, koordynator projektu BestTreat. „Podejrzewa się również, że jest główną przyczyną raka wątroby”. Walkę z tą chorobą utrudnia fakt, że NAFLD może mieć wiele różnych przyczyn i u każdego pacjenta rozwijać się inaczej. Zatem dostosowanie terapii do indywidualnych potrzeb nie zawsze jest proste.
Mikrobiom jelitowy i choroba wątroby
Zespół realizowanego przy wsparciu działań „Maria Skłodowska-Curie” projektu BestTreat postanowił rozwiązać ten problem, opracowując w tym celu nowe podejścia do diagnostyki i leczenia NAFLD. Jego badania skupiały się na lepszym zrozumieniu roli mikrobiomu jelitowego. Naukowcy bliżej przyjrzeli się związkom między zmianami w mikrobiomie a stanem zapalnym u pacjentów z NAFLD. „Jednym z pierwszych najważniejszych osiągnięć było odkrycie szczepów mikrobiomu jelitowego, metabolitów i parametrów biochemicznych, które mogłyby pomóc w przewidywaniu ryzyka rozwoju NAFLD”, mówi Panagiotou. „W tym celu zmierzyliśmy kilka parametrów klinicznych i metabolitów krwi oraz przeanalizowaliśmy skład mikroflory jelitowej w próbkach kału pobranych od pacjentów z NAFLD, które zostały następnie porównane z próbkami od zdrowych pacjentów”. Zespół określił także wpływ aktywności fizycznej i diety bogatej w prebiotyki na ryzyko rozwoju choroby i jej postęp u pacjentów z NAFLD. Naukowcom udało się rozpoznać parametry lub biomarkery, które mogą pomóc personelowi medycznemu w monitorowaniu skuteczności tych interwencji.
Metody oceny ryzyka oparte na SI
Jednym z najważniejszych wyników badań nad mikrobiomem było opracowanie modelu oceny ryzyka rozwoju NAFLD opartego na uczeniu maszynowym. Ostatecznie zespół chce zastąpić nim drogie i inwazyjne procedury biopsji wątroby. „Mamy nadzieję, że nasz model oceny ryzyka potwierdza słuszność koncepcji opracowania wysoce dokładnych narzędzi SI do diagnozowania NAFLD”, mówi Panagiotou. „Zamiast prognoz opartych na biopsji wątroby, narzędzie to mogłoby umożliwić prognozowanie i dostarczanie terapii w skali całej populacji”. Zespół dokonał także przełomowych ustaleń w zakresie charakterystyki zmian metabolicznych u pacjentów z NAFLD wywołanych aktywnością fizyczną i wprowadzeniem zdrowszej diety. „Badania kliniczne z udziałem pacjentów z NAFLD pokazały, jak dieta bogata w prebiotyki może poprawić rokowania pacjentów z NAFLD”, dodaje Panagiotou. Proste zmiany w stylu życia, takie jak zwiększenie aktywności fizycznej oraz przejście na dietę bogatą w prebiotyki, mogą zatem stanowić nieinwazyjne, niedrogie i zorientowane na pacjenta podejścia terapeutyczne.
Szczepy grzybów a rozwój NAFLD
Dokonano także innych ważnych ustaleń, takich jak to, że geny prozapalne i dysbioza mykobiomu (zaburzona równowaga szczepów grzybów w jelicie) mogą w połączeniu przyspieszać postęp NAFLD. „Ustaliliśmy, że grzyby jelitowe odgrywają ważną i dotychczas ignorowaną rolę w patogenezie NAFLD, choć konieczne jest wykonanie dodatkowych badań”, mówi Panagiotou. Sukces projektu BestTreat wytyczył zatem nowy kierunek badań nad NAFLD – choroby, która nadal odciska piętno na zdrowiu milionów Europejczyków.
Słowa kluczowe
BestTreat, wątroba, mikrobiom, NAFLD, choroba, jelito, SI, grzyby, mykobiom
