Pomost między zaawansowaną nauką a archeologią we wschodniej części Morza Śródziemnego
Archeologia już od dawna nie polega na poszukiwaniu artefaktów niczym w filmach z serii „Indiana Jones” czy prywatnie sponsorowanym przekopywaniu starożytnych zabytków i cmentarzy w celu pozyskania ładnych przedmiotów do muzeów i kolekcji. Dziś jest ona raczej ambitnym, globalnym przedsięwzięciem stanowiącym próbę zrozumienia przeszłych społeczeństw i ich związków ze środowiskiem na przestrzeni historii człowieka, która wymaga prowadzenia badań zarówno w terenie, jak i laboratorium. W tym kontekście finansowany przez UE projekt Promised(odnośnik otworzy się w nowym oknie) skupiał się na utworzeniu trójwęzłowej sieci doskonałości w dziedzinie bioarcheologii i materiałoznawstwa archeologicznego w ramach Katedry Nauk Archeologicznych im. A.G. Leventisa(odnośnik otworzy się w nowym oknie) Instytutu Cypryjskiego. Wśród partnerów projektu znalazły się czołowe międzynarodowe ośrodki badawcze w dziedzinie nauk archeologicznych działające przy Katolickim Uniwersytecie Lowańskim i Uniwersytecie w Cambridge.
Trwała międzynarodowa sieć badań w dziedzinie bioarcheologii
Konsorcjum skupiało się na dostosowaniu swojego programu doktoranckiego do procesu bolońskiego i europejskich standardów szkolnictwa wyższego(odnośnik otworzy się w nowym oknie), a także realizacji szkoleń naukowych i działań mentoringowych z myślą o utworzeniu wspólnoty praktyk. W ramach projektu Promised przeprowadzono także publiczne wydarzenia szkoleniowe, takie jak szkoły letnie i specjalistyczne kursy szkoleniowe umożliwiające wymianę najlepszych praktyk na poziomie regionalnym. Celem zespołu było również włączenie ogółu społeczeństwa do działań skierowanych do społeczności często wykluczanych z tego rodzaju aktywności, takich jak osoby słabowidzące, a także dotarcie do nich za pomocą publikacji naukowych. „Byliśmy pod wrażeniem bogactwa wiedzy, do której uzyskaliśmy dostęp, i jesteśmy niezwykle wdzięczni za wyjątkowe zaangażowanie naszych doświadczonych partnerów w projekt, wykraczające daleko poza warunki umowy grantowej”, mówi koordynator projektu, Thilo Rehren. „Uniwersytety w Cambridge i Lowanium są dumne, że mogły rozwinąć trajektorię tak wybitnego partnera oraz wiele nauczyły się od naszych kolegów o naukach archeologicznych we wschodniej części Morza Śródziemnego, co jednocześnie położyło podwaliny pod dalsze ekscytujące przedsięwzięcia oparte na współpracy i interdyscyplinarne inicjatywy”, dodaje Cyprian Broodbank, profesor na Uniwersytecie w Cambridge i partner projektu.
Wpływ na nauki archeologiczne przyszłości
Chociaż pandemia COVID-19 stanowiła poważną, niespodziewaną przeszkodę w realizacji projektu, co zaskakujące, przyczyniła się także do jego nieplanowanego rozszerzenia. „Realizacja kursów w formie online przyniosła bardzo pomyślne rezultaty, ponieważ zamiast przewidzianych maksymalnie 50 uczestników w szkoleniach dla archeologów terenowych udział mogły wziąć dosłownie tysiące”, wyjaśnia Rehren. „Kursy te będą dostępne latami, co także nie było możliwe w przypadku szkoleń stacjonarnych”. Zdaniem zespołu najważniejszym owocem projektu są coroczne letnie szkoły naukowe na Cyprze cieszące się sporym zainteresowaniem przyszłych uczonych z Bliskiego Wschodu i wschodniej części Morza Śródziemnego (EMME), którzy często nie byli w stanie uczestniczyć w takich kursach w Europie Środkowej i Północnej. Ponadto zespół będzie odpowiedzialny za cotrzyletni Międzynarodowy Kongres Nauk Archeologicznych w regionie EMME(odnośnik otworzy się w nowym oknie) i będzie kontynuować budowanie otwartych zasobów internetowych w dziedzinie nauk archeologicznych, takich jak SrIsoMed(odnośnik otworzy się w nowym oknie), pod egidą Katedry Nauk Archeologicznych im. A.G. Leventisa. Zespół planuje poszerzyć swoją sieć kontaktów poprzez nowe współprace i przekształcić Instytut Cypryjski w regionalny ośrodek nauk archeologicznych. Będą się one koncentrować na dalszej integracji wielu różnych dyscyplin naukowych w ramach podejścia „One Science”, co będzie miało korzystny wpływ na badania archeologiczne i przyczyni się do poszerzenia wiedzy. Jednocześnie wpisywać się będą w zasady otwartego dostępu i otwartych danych.