Dlaczego nasi praprzodkowie zajadali się sałatą, a nie stekiem z mamuta?
Czy dieta naszych praprzodków wpływa na to, co jemy dziś? Aby poznać odpowiedź na to pytanie, zespół finansowanego przez UE projektu HARVEST przekopał archiwa archeologiczne. „Analiza diet naszych przodków miała nam pomóc lepiej zrozumieć kontekst, w jakim dziś dokonujemy wyborów żywieniowych”, mówi Amanda Henry, profesor na Uniwersytecie w Lejdzie i główna badaczka projektu. Badaczy szczególnie interesowała rola, jaką w pradawnych praktykach żywieniowych odgrywały rośliny. „Chociaż żywność pochodzenia roślinnego stanowi znaczną część większości diet, dotychczas niewiele uwagi poświęcono potencjalnie ważnej roli, jaką odgrywała ona w ewolucji człowieka”, dodaje Henry.
Zęby dostarczają dowodów
Skąd wiemy, że hominini częściej żywili się sałatą niż soczystym stekiem z mamuta? „Podczas analizy kamienia nazębnego pobranego ze szczątków homininów znaleźliśmy resztki roślin i inne pozostałości”, mówi Henry. Ponadto, przyglądając się zębom z różnych etapów ewolucji, badacze dostrzegli pewne zmiany w konsumpcji roślin, które mogły wynikać z opanowania ognia przez człowieka. „Jednym z najważniejszych ustaleń było to, że wykorzystywanie ognia do gotowania m.in. mięsa nie było łatwym zadaniem i być może wyjaśnia, dlaczego do stosunkowo niedawna nie mieliśmy dowodów na jego użycie”, wyjaśnia Henry.
Nie tylko korzyści żywieniowe
Zespół projektu, który otrzymał finansowe wsparcie Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych, zbadał także szczegóły dotyczące konsumpcji roślin przez naszych praprzodków. „Rośliny nie tylko dostarczają niezbędnych składników odżywczych, takich jak węglowodany, błonnik i witaminy. Dieta roślinna homininów mogła mieć również inne, niezwiązane z dietą korzyści”, mówi Henry. Badacze z projektu HARVEST ustalili, że zdobywanie pokarmu w postaci dziko rosnących roślin nie było prostym zadaniem. W rzeczywistości wymagało znacznego wysiłku, w niektórych przypadkach nawet większego niż polowanie. Być może wpłynęło to na kształtowanie się grup społecznych i podział pracy?
Przekraczanie granic
Według badaczki, te odkrycia, wraz ze wszystkimi danymi i narzędziami opracowanymi w trakcie projektu, poszerzyły naszą wiedzę dotyczącą wykorzystywania roślin w diecie w całej historii ludzkości. „Projekt ten ukazuje dietę jako czynnik napędzający ewolucję człowieka”, podsumowuje. „Pokazuje również, dlaczego konieczne jest poznanie kompletnego obrazu diety, w tym wchodzących w nią roślin, podczas tworzenia tych ewolucyjnych połączeń”. Praca Henry nad projektem pomogła również w rozwoju jej własnej kariery. Teraz swoją wiedzę, którą zdobyła, kierując projektem HARVEST, wykorzystuje w roli dyrektor wykonawczej ds. badań na Wydziale Archeologii Uniwersytetu w Lejdzie, co pozwoli jej na kontynuowanie badań nad zmianami w diecie na przestrzeni ewolucji człowieka.
Słowa kluczowe
HARVEST, żywność, diety roślinne, żywność roślinna, ewolucja, ewolucja człowieka, homininy, polowanie, dieta, archeologia
