Pojazdy zautomatyzowane dla początkujących
Transformacja w zakresie mobilności przyspiesza w kierunku nowej, cyfrowej ery komunikacji. Współpracująca, połączona i zautomatyzowana mobilność (ang. cooperative, connected and automated mobility, CCAM) sprawi, że każdy kierowca stanie się jednym z wielu użytkowników wspólnej floty pojazdów połączonych ze sobą nawzajem oraz z infrastrukturą transportową. Zmniejszy to zagęszczenie ruchu na drogach, liczbę wypadków i szkodliwy wpływ na środowisko, a jednocześnie zapewni niewykluczający dostęp dla osób, które nie mogą prowadzić samochodu lub korzystać z transportu publicznego. Do niedawna badania koncentrowały się wyłącznie na technologiach, które doprowadziły do rewolucji w obszarze mobilności, głównie jeśli chodzi o ruch drogowy. Jednak bez zaufania, akceptacji i chęci przyjęcia przez społeczeństwo tych technologii ich potencjalne korzyści nie zostaną wykorzystane. Naukowcy skupieni wokół finansowanego przez Unię Europejską ambitnego projektu DriveToTheFuture postanowili zająć się tym kluczowym wyzwaniem. Opracowali koncepcje dotyczące interfejsu człowiek-maszyna (ang. human-machine interface, HMI) oraz specjalne programy szkoleniowe, przeanalizowali problem pod kątem percepcji i emocji użytkowników oraz zaproponowali wytyczne polityczne i plany działania mające na celu zwiększenie świadomości, zaufania, akceptacji i – w efekcie – upowszechnienie CCAM.
Nacisk na technologie HMI i szkolenia dotyczące CCAM
„Zespół projektu DriveToTheFuture opracował zasady skutecznego, przekonującego i godnego zaufania HMI, strategie interakcji z innymi uczestnikami ruchu drogowego oraz algorytmy przewidywania reakcji emocjonalnych użytkowników pojazdów. Zostały one zoptymalizowane w ramach 12 projektów pilotażowych w dziewięciu krajach, w których udział wzięło ponad 2 400 osób. Dotyczyły wszystkich rodzajów transportu: drogowego, kolejowego, morskiego i lotniczego/dronów”, wyjaśnia koordynatorka projektu Evangelia Gaitanidou z Centrum Badań i Technologii – Hellas / Greckiego Instytutu Transportu (CERTH/HIT). Wyniki działań pilotażowych pomogły stworzyć zestaw narzędzi do opracowywania interfejsów HMI, który umożliwi twórcom prototypowanie, demonstrowanie i ocenę koncepcji HMI na potrzeby pojazdów zautomatyzowanych. Ponadto zaproponowano rozszerzenie europejskiego zbioru zasad dotyczących interakcji człowieka z urządzeniami dla pojazdów zautomatyzowanych. Co więcej, opracowano szkolenia, które są istotnym warunkiem pogłębienia zaufania i akceptacji, jak również bezpiecznego i skutecznego stosowania technologii CCAM. Dlatego też w ramach projektu DriveToTheFuture powstało 18 programów szkoleniowych dla kierowców, pasażerów i operatorów, które dotyczą wszystkich środków transportu. Zostały one zoptymalizowane dzięki działaniom pilotażowym, a wybrane programy włączono do platformy e-learningowej.
Wahanie, zaufanie, akceptacja, gotowość – czyli co mówią ludzie?
Uczestnicy projektu DriveToTheFuture przeanalizowali wiele spostrzeżeń i opinii na temat CCAM uzyskanych w drodze działań pilotażowych, badań ankietowych, w których uczestniczyło ponad 11 500 respondentów, oraz analizy nastrojów panujących w mediach społecznościowych, opartej na ponad 100 000 postów. Okazało się, że najczęstszym powodem niechęci był brak wiedzy i doświadczenia w dziedzinie technologii CCAM. Jednak niemal tak samo często za powód podawano brak zaufania, chęć zachowania większej kontroli nad pojazdem oraz obawy związane z cyberbezpieczeństwem i bezpieczeństwem ludzi. Co ważne, Unia Europejska zaczyna od stosunkowo dobrej pozycji wyjściowej – w ogólnym ujęciu prawie połowa uczestników/postów wyrażała dobrą lub bardzo dobrą opinię na temat pojazdów zautomatyzowanych. „Interfejsy proponowane przez uczestników DriveToTheFuture uznano za łatwe w obsłudze i zrozumiałe, a także budzące poczucie bezpieczeństwa. Ponadto działania pilotażowe uwypukliły znaczenie szkoleń i praktycznego doświadczenia w procesie zwiększania poziomu bezpieczeństwa, pewności, akceptacji, zaufania i gotowości do użytkowania. Ponadto istotny wpływ będą miały personalizacja interfejsów HMI i szkoleń pod kątem takich czynników jak wiek i biegłość w korzystaniu z technologii”, dodaje Gaitanidou. Co ciekawe, mimo że szkolenia pilotażowe dotyczące transportu morskiego przyczyniły się do zwiększenia stopnia akceptacji i chęci do korzystania z tej formy mobilności, nie wpłynęły na pogłębienie zaufania związanego z obawami dotyczącymi cyberbezpieczeństwa, które należy rozwiać.
Złożony problem transportu multimodalnego
Projekt DriveToTheFuture obejmował również analizę zagadnień etycznych, społeczno-kulturowych, dotyczących bezpieczeństwa i cyberbezpieczeństwa, związanych z płcią i kwestiami prawnymi/regulacyjnymi, a także wpływu wdrożenia pojazdów zautomatyzowanych na zatrudnienie. Wyniki tych kompleksowych badań stały się podstawą wytycznych i zaleceń politycznych, jak również krótko-, średnio- i długoterminowych planów działania w zakresie społecznej akceptacji CCAM, uwzględniających cztery rodzaje transportu i mobilność multimodalną. Wraz z siostrzanymi inicjatywami – SUaaVE, Trustonomy oraz PAsCAL – projekt DriveToTheFuture ma za zadanie wspierać rządy, przemysł i społeczeństwo w wykorzystaniu pełnego potencjału CCAM dzięki zapewnieniu użytkownikom poczucia bezpieczeństwa, pewności i kontroli nad pojazdami zautomatyzowanymi, nie tylko w teorii.
Słowa kluczowe
DriveToTheFuture, CCAM, HMI, pojazdy zautomatyzowane, transport, zautomatyzowana mobilność, cyberbezpieczeństwo, interfejs człowiek-maszyna
