Analiza czynników kulturowych w celu zwiększenia odporności i przeciwdziałania radykalizacji
W poprzednim dziesięcioleciu w miastach europejskich odnotowano silne tendencje do gwałtownej radykalizacji, co wskazuje, że polityka mająca na celu włączenie różnorodności religijnej do głównego nurtu życia społecznego zawodzi. Rodzi się pytanie, czy sekularyzm stanowi właściwe podejście do uwzględnienia interesów mniejszości religijnych. W ramach finansowanego przez UE projektu GREASE wzięli udział naukowcy z całego świata, w szczególności z krajów o większości muzułmańskiej, aby zbadać alternatywne rozwiązania i rzucić światło na najlepsze praktyki dotyczące dynamiki gwałtownej radykalizacji. „Projekt GREASE miał na celu lepsze zrozumienie związku między relacjami państwo-religia, zarządzaniem różnorodnością religijną i procesami gwałtownej radykalizacji, aby dostarczyć informacji na potrzeby europejskich wysiłków na rzecz zapobiegania i przeciwdziałania radykalizacji religijnej”, tłumaczy Anna Triandafyllidou, koordynatorka naukowa projektu.
Przyjrzenie się wskaźnikom
W celu zbadania sposobu zarządzania religią, badacze dokonali przeglądu norm społecznych, praw i praktyk z różnych regionów. Jednym z najważniejszych wyników projektu GREASE było opracowanie zestawu wskaźników dotyczących zarządzania państwem i religią, które pozwoliły badaczom na przygotowanie szczegółowej analizy 24 krajów w ośmiu regionach, w tym 13 krajów europejskich. Wskaźniki dotyczące państw są użytecznym i łatwo dostępnym narzędziem i mogą być stosowane przez każdy kraj. Wskaźniki, które dotyczyły takich zagadnień, jak uznawanie przez państwo wolności religijnej oraz istnienie partii o charakterze religijnym na scenie politycznej, umożliwiły ocenę ilościową, jak i jakościową oraz pozwoliły na przejrzystą analizę trendów w obrębie każdego kraju i regionu. Badacze zbadali najlepsze praktyki reagowania 12 krajów, w których miały miejsce akty brutalnego ekstremizmu religijnego. Wyniki tych prac zostały przedstawione w 2020 roku w publikacji zatytułowanej „An International Handbook of Good Practices for Building Resilience Against Violent Religious Radicalisation”. Ponadto przeprowadzone w projekcie badania dotyczące różnych modeli zarządzania religią zostały opisane w publikacji „Routledge Handbook on the Governance of Religious Diversity”, która ukazała się w styczniu 2021 roku.
Nagłośnienie wyników
Ważnym celem projektu GREASE było rozpropagowanie wyników badań wśród szerszego grona odbiorców oraz przekazanie kluczowych informacji decydentom. Oprócz opracowania i wniesienia wkładu w tworzenie podręczników zespół GREASE zorganizował dwa bezpłatne kursy online z wykorzystaniem platformy MOOC. Badacze prowadzili spotkania i warsztaty, a na platformie openDemocracy zamieszczali wpisy na blogach dotyczące zarządzania różnorodnością religijną i budowania odporności na gwałtowną radykalizację. Zespół GREASE przygotował również dwa wysokiej jakości filmy dokumentalne przedstawiające osobiste doświadczenia dotyczące tożsamości religijnej i narodowej. Film zatytułowany Countering Religious Extremism analizuje konkretne przykłady budowania odporności na radykalizację w sześciu krajach. Na przykład we Włoszech imam mówiący biegle po włosku i arabsku odprawiał modlitwy dla muzułmańskich więźniów, co miało zasadnicze znaczenie dla budowania wspólnoty i ograniczania przypadków radykalizacji postaw w więzieniach. Filmy są dostępne na stronie projektu, a także w serwisie YouTube. We współczesnym świecie obserwujemy wiele czynników sprzyjających wzrostowi gwałtownej radykalizacji. Prowadzone przez GREASE prace nad stworzeniem użytecznych wskaźników do analizy zarządzania religią stanowią ważny krok w zrozumieniu i rozwiązaniu problemu gwałtownej radykalizacji postaw o podłożu religijnym. Jeśli chodzi o identyfikowanie najlepszych praktyk, Triandafyllidou tłumaczy: „Wysiłki mające na celu zapobieganie gwałtownej radykalizacji o podłożu religijnym powinny wystrzegać się restrykcyjnej ingerencji i sekurytyzacji, a zamiast tego skupiać się na propagowaniu demokratycznego zaangażowania i udziału grup religijnych w życiu politycznym”. Wnikliwa analiza zarządzania różnorodnością religijną oraz wysiłki na rzecz rozpowszechniania wyników projektu przyczyniają się do propagowania inkluzywnego pojmowania obywatelstwa w całej Europie.
Słowa kluczowe
GREASE, nierówności, gwałtowna radykalizacja, sekurytyzacja, różnorodność religijna, zarządzanie religijne, ekstremizm, ekstremizm religijny, odporność, religia, tożsamość kulturowa, obywatelstwo
