Śmieciowe jedzenie mąci umysł
Gdy robisz coś przyjemnego, na przykład jesz czekoladę, w Twoim mózgu uwalnia się neuroprzekaźnik dopamina. To wzmacnia zachowanie, sprawiając, że jest bardziej prawdopodobne, że w przyszłości powtórzysz tę samą czynność. Dopamina jest ważnym elementem układu nagrody w mózgu, złożonej sieci neuronalnej odpowiedzialnej za odczuwanie przyjemności podczas wykonywania określonych czynności, takich jak jedzenie i seks. Jednak układ nagrody może ulec deregulacji, prowadząc do zachowań kompulsywnych, w tym uzależnienia.
Mechanizm neuronalny kryjący się za przyjemnością płynącą ze spożywania śmieciowego jedzenia
Projekt REBOST miał na celu zbadanie mechanizmów neurologicznych wpływu nadmiernego spożycia niezdrowego jedzenia na układ nagrody w mózgu, ze szczególnym uwzględnieniem podatności na wysokokaloryczne, bogate w cukry produkty. „Interesowało nas nie tylko to, jaki efekt ma spożywanie nadmiernych ilości śmieciowego jedzenia na układ nagrody w obecności bodźca w postaci nagrody pokarmowej, ale także jak tego typu dieta wpływa na reakcje na inne rodzaje nagród, takie jak partner seksualny”, wyjaśnia koordynatorka projektu Eelke Snoeren. Projekt został przeprowadzony przy wsparciu z działania „Maria Skłodowska-Curie” (MSCA) i obejmował badania na szczurach i ludziach. „W badaniach na szczurach korzystaliśmy z diety kafeteryjnej, oferującej wybór tych samych niezdrowych pokarmów, które spożywają ludzie, w celu odtworzenia zachowań konsumpcyjnych obserwowanych u ludzi”, wyjaśnia stypendysta MSCA Jaume Ferrer Lalanza. Po interwencji dietetycznej szczury poddano testowi zachowania z udziałem nagrody, w którym zwierzętom proponowano nagrodę w postaci pokarmu lub przyjemności seksualnej. W trakcie całego badania naukowcy monitorowali aktywność neuronalną w brzusznej części nakrywki śródmózgowia (ang. ventral tegmental area, VTA), istotnym regionie w mózgu należącym do układu nagrody.
Śmieciowe jedzenie wpływa na układ nagrody w mózgu
Badacze odkryli, że szczury, które długotrwale spożywały dietę kafeteryjną, ostatecznie wykazywały mniejsze zainteresowanie jedzeniem śmieciowym i spożywały tego typu pokarm w mniejszych ilościach jako nagrodę niż zwierzęta kontrolne na zdrowej diecie. „Sugeruje to, że nagroda stała się dla tych zwierząt mniej ekscytująca”, podkreśla Snoeren. Ten efekt behawioralny pokrywał się ze zmianami w układzie nagrody w postaci niższej aktywności neuronalnej w obszarze VTA. W normalnej sytuacji aktywność neuronalna w VTA wzrasta podczas wąchania nagrody pokarmowej. Co ciekawe, zaobserwowane zmiany w układzie nagrody były również widoczne, gdy szczurom oferowano nagrodę w postaci przyjemności seksualnej. Ogólnie rzecz biorąc, dane z projektu REBOST wskazują, że spożycie śmieciowego jedzenia obniża wrażliwość na nagrody pokarmowe oraz że ten sam efekt przyjemności zostałby osiągnięty prawdopodobnie dopiero po zaoferowaniu bardziej ekscytującej nagrody. Ponadto efekty te nie znikają automatycznie poprzez powstrzymanie się od spożywania śmieciowego jedzenia. „Nasza praca to mały element większej układanki i z pewnością konieczne są dalsze badania wpływu spożywania niezdrowego jedzenia na inne obszary mózgu”, podsumowuje Snoeren. „Nie mniej jednak stanowi ona podstawę do zrozumienia i wyjaśnienia mechanizmów związanych z otyłością i towarzyszących jej zaburzeń psychicznych”. Biorąc pod uwagę olbrzymią skalę otyłości na świecie, wyniki projektu REBOST przyczynią się do dalszych badań nad nowatorskimi interwencjami, które mogą skutecznie docierać do możliwych przyczyn otyłości.
Słowa kluczowe
REBOST, śmieciowe jedzenie, układ nagrody w mózgu, dopamina, nagroda w postaci przyjemności seksualnej
