Badanie wpływu zrównoważonych planów restrukturyzacji obszarów miejskich na społeczeństwo i gospodarkę
W dyskursie publicznym i politycznym zrównoważone praktyki planistyczne, które pozwalają na przystosowanie miejsc do wymogów stawianych przez zmianę klimatu, są zwykle przedstawiane jako korzystna dla obu stron odpowiedź na wiele bolączek trapiących miasta, w tym zagrożenia klimatyczne i niedobór energii, zanieczyszczenie powietrza i niską jakość wody, a także na problemy społeczne, takie jak segregacja i wykluczenie. Czy można jednak powiedzieć, że taki punkt widzenia jest prawdziwy? Tego właśnie chciał się dowiedzieć zespół finansowanego ze środków UE projektu SUSTEUS(odnośnik otworzy się w nowym oknie). „Badania z zakresu ekologii politycznej oraz geografii człowieka i środowiska były przyczynkiem od ożywionej, interdyscyplinarnej debaty na temat społecznego wymiaru planowania zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich”, mówi Alessandro Busà(odnośnik otworzy się w nowym oknie), pracownik naukowy i stypendysta działania „Maria Skłodowska-Curie”(odnośnik otworzy się w nowym oknie) na Uniwersytecie w Leicester(odnośnik otworzy się w nowym oknie), koordynator projektu SUSTEUS. Zdaniem Busy debata ta uwydatnia zróżnicowane skutki społeczno-przestrzenne takich praktyk, prowadząc do procesów spekulacyjnego wzrostu wartości w wybranych obszarach (gentryfikacji) i kryzysów społeczno-gospodarczych. „Projekt SUSTEUS koncentruje się na zazielenianiu i planach restrukturyzacji miast pod kątem zmniejszenia zużycia energii, które zdołały poprawić dostęp do terenów zielonych i zapewnić korzyści istniejącym społecznościom, zapobiegając jednocześnie wypieraniu ich dotychczasowych mieszkańców”, wyjaśnia.
Skupienie na skutecznych działaniach
Inspiracją dla Busy był brak badań nad wpływem ekologicznych rewitalizacji o wartości dodanej w obszarach charakteryzujących się gorszymi warunkami społeczno-gospodarczymi, w tym między innymi na rozległych osiedlach socjalnych. „Zrozumienie społeczno-ekonomicznych konsekwencji działań w zakresie zielonego rozwoju i rewitalizacji tych dzielnic jest niezbędne do opracowania i wdrożenia nowych polityk, które mogą przeciwdziałać wszelkim negatywnym skutkom”, zauważa Busà. Aby wypełnić tę lukę w wiedzy, w ramach projektu SUSTEUS zostały przeprowadzone badania na terenie trzech osiedli mieszkaniowych położonych na dużych obszarach metropolitalnych w Unii Europejskiej, Zjednoczonym Królestwie i Stanach Zjednoczonych. W badaniu przeanalizowano oddziaływanie planów restrukturyzacji ekologicznej z perspektywy mieszkańców oraz sposób, w jaki udało się w tych dzielnicach zrównoważyć potrzebę zazieleniania z zagwarantowaniem mieszkańcom prawa do pozostania w swoich miejscach zamieszkania. „Zważywszy na fakt, że literatura w przeważającej mierze negatywnie ocenia wpływ programów rewitalizacji osiedli mieszkaniowych, przeanalizowałem innowacyjne polityki i praktyki realizowane przez lokalne podmioty zajmujące się rozwojem, które zapobiegły eksmisjom długoletnich najemców lokali socjalnych, a także zbadałem wiele strategii wykorzystywanych przez mieszkańców w celu zapewnienia sobie prawa do pozostania w dotychczasowych społecznościach”, dodaje Busà. Badacz twierdzi, że wszystkie trzy studia przypadków pokazują inspirujący postęp w polityce w porównaniu z praktykami rewitalizacji obszarów miejskich z ostatnich dziesięcioleci. „Wyniki moich badań wskazują na stopniową zmianę w naszym zbiorowym rozumieniu potencjalnych zagrożeń związanych ze zjawiskiem eksmitowania wszystkich lokatorów budynków z powodu przeprowadzanej na dużą skalę renowacji (ang. renoviction) i tak zwaną zieloną gentryfikacją”, mówi. „Rośnie również świadomość wśród podmiotów zajmujących się działalnością budowlaną i rozwojową oraz mieszkańców co do potrzeby konsolidacji wysiłków na rzecz ograniczania najpoważniejszych skutków tych działań”.
Satysfakcjonujący projekt
Wyniki projektu zostały przedstawione w różnych artykułach, rozdziałach publikacji naukowych i wydarzeniach publicznych, w tym na prestiżowej międzynarodowej konferencji organizowanej przez Uniwersytet w Leicester(odnośnik otworzy się w nowym oknie). Dzięki projektowi Busà miał możliwość poznania wielu grup badawczych w Europie i Stanach Zjednoczonych, poszerzając jednocześnie swoje metodologiczne i teoretyczne podejścia, z których część ma nadzieję wykorzystać w nowym projekcie finansowanym przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych(odnośnik otworzy się w nowym oknie). Niemniej Busà uważa, że najbardziej satysfakcjonującym aspektem projektu SUSTEUS były rozmowy z mieszkańcami dzielnic. „Miałem okazję poznać wspaniałych ludzi z różnych środowisk, obdarzonych inteligencją, życzliwością, zdrowym rozsądkiem i silnym poczuciem indywidualnej i zbiorowej godności oraz własnej wartości”, podsumowuje.
