Potencjał wielofunkcyjnego wykorzystania oceanów
W związku z intensyfikacją działalności człowieka na morzach europejskie wody stają się coraz bardziej zatłoczone, co powoduje wzrost liczby potencjalnych konfliktów i zagrożeń dotyczących ekosystemów. Biorąc pod uwagę cele UE obejmujące produkcję 60 GW morskiej energii wiatrowej do 2030 r. i 300 GW do 2050 r., niezbędna jest realizacja działań umożliwiających różnym branżom współpracę i współdzielenie przestrzeni do prowadzenia działalności. Połączenie kilku rodzajów działalności na tym samym obszarze morskim może zmniejszyć zapotrzebowanie na powierzchnię wykorzystywaną do poszczególnych działań, pomóc w uzyskaniu efektu synergii i ograniczeniu kosztów danych przedsięwzięć oraz zwolnić zasoby, które będzie można przeznaczyć na utrzymanie różnorodności biologicznej i ochronę wód oceanicznych przed zanieczyszczeniem.
Efekt synergii
Finansowany przez UE i przemysł projekt UNITED dostarcza dowodów na to, że rozwój platform wielofunkcyjnych i kolokacja różnych działań w przestrzeni morskiej są korzystne dla wszystkich zaangażowanych stron. „Projekt ma na celu dostarczenie dowodów na opłacalność wielofunkcyjnego wykorzystania oceanów poprzez opracowanie pięciu działań pilotażowych dotyczących wielofunkcyjnego wykorzystania oceanów, które łączą różne rodzaje działalności morskiej”, mówi Ghada El Serafy, koordynatorka projektu pracująca w firmie Deltares. W praktyce oznacza to, że ten sam obszar pierwotnie przeznaczony pod morską farmę wiatrową może być wykorzystywany na potrzeby innych, niekolidujących rodzajów działalności, takich jak hodowla wodorostów, małży czy ostryg. Między turbinami wiatrowymi znajduje się wystarczająco dużo miejsca na zrównoważoną hodowlę, a także działalność turystyczną, na przykład w postaci wycieczek łodziami. Innym przykładem wielofunkcyjności jest organizowanie wypraw nurkowych poświęconych obserwacji hodowli ryb na morzu, których uczestnicy mogą dowiedzieć się więcej o akwakulturze, a także zbierać dane potrzebne do monitorowania środowiska i hodowli.
Sukces mimo trudnych okoliczności
Pięć modeli badanych w projekcie przyniosło obiecujące wyniki. Niemiecki projekt pilotażowy polegał na hodowli skorupiaków i makroglonów na różnych głębokościach przy użyciu różnych materiałów, pożywek i rozwiązań konstrukcyjnych w odsłoniętym miejscu, w którym panowały trudne warunki, związane między innymi z falami o wysokości 16 m i prądami o prędkości 1,5 m/s. „Pomimo nierównomiernego wzrostu hodowla okazała się większym sukcesem, niż się spodziewaliśmy”, mówi El Serafy. „Pomyślne zbiory wodorostów i małży świadczą o dużym poświęceniu oraz wiedzy technicznej, biologicznej i logistycznej organizatorów niemieckiego pilotażu. Ich innowacyjność oraz zrównoważone i bezpieczne praktyki przybrzeżne przyniosły im zasłużone uznanie w branży”. Dwa kolejne programy pilotażowe, niderlandzki i belgijski, dotyczyły badania hodowli wodorostów i mięczaków w dynamicznych środowiskach morskich farm wiatrowych. Partnerom belgijskim udało się jednocześnie przyczynić do odbudowy populacji ostryg w farmach wiatrowych, a te dzikie ostrygi mają w ich zamierzeniu stać się zalążkiem przyszłej hodowli. Kolonie ostryg będą świadczyć szereg usług ekosystemowych, obejmujących filtrowanie wody, poprawę stabilności osadów i sekwestrację węgla. Jednocześnie są ważnymi miejscami lęgowymi, źródłami pokarmu i miejscami odpoczynku lub schronienia dla wielu organizmów składających się na lokalną różnorodność biologiczną. Przeprowadzony niedawno zbiór kilku sieci wodorostów w miejscu realizacji belgijskiego pilotażu stanowi pierwszy przypadek udanej uprawy i zbioru wodorostów na obszarze działającej morskiej farmy wiatrowej w Europie. Uprawy wodorostów, szczególnie w obrębie farm wiatrowych, mogą stanowić schronienie dla różnych gatunków morskich, ponieważ metoda akwakultury ekstrakcyjnej może być sposobem na usunięcie i rekultywację nadmiaru składników odżywczych pochodzących z działalności lądowej. Połączenie hodowli ostryg i wodorostów może zatem stanowić zrównoważony sposób prowadzenia akwakultury i oczyszczania okolicznej wody z nadmiaru składników odżywczych.
Korzyści dla miejscowej ludności
Projekty pilotażowe pokazały, że platformy wielofunkcyjne lub wspólna lokalizacja różnych działań w przestrzeni morskiej i oceanicznej są korzystne pod względem ekonomicznym, społecznym i środowiskowym dla europejskiego przemysłu morskiego i że platformy takie mogą działać w sposób zrównoważony w zdrowych lokalnych ekosystemach, jednocześnie wspierając funkcjonowanie bezpiecznych, społecznie akceptowanych i ekologicznych przedsiębiorstw. „Ostatecznie z takich rozwiązań skorzysta całe społeczeństwo, biorąc pod uwagę fakt, że w ramach projektu, a w szczególności jego cząstkowych projektów pilotażowych, analizowane są społeczno-ekonomiczne zalety wdrożenia koncepcji wielofunkcyjnego wykorzystania oceanów”, dodaje El Serafy. Oznacza to, że wielofunkcyjne wykorzystanie terenów przybrzeżnych powinno przynieść korzyści ekonomiczne i przyczynić się do tworzenia miejsc pracy poprzez integrację obszarów działalności takich jak akwakultura i turystyka.
Słowa kluczowe
UNITED, wielofunkcyjne wykorzystanie oceanów, morska energetyka wiatrowa, morski, turystyka, bioróżnorodność, akwakultura, społeczności przybrzeżne