Przygotowywanie akwakultury w Unii Europejskiej do wyzwań przyszłości
Akwakultura jest morskim odpowiednikiem rolnictwa – to hodowla ryb, skorupiaków i roślin wodnych. W samej Unii Europejskiej stanowi źródło blisko 1/5 ryb i skorupiaków dostępnych na rynkach, a w nadchodzącej przyszłości jej znaczenie będzie stale rosnąć. Akwakultura jest jednym z najszybciej rozwijających się sektorów produkcji żywności na świecie, a autorzy Europejskiego Zielonego Ładu uznali ją za źródło niskoemisyjnej żywności i paszy. Jednym z celów Komisji Europejskiej jest doprowadzenie do sytuacji, w której europejski sektor akwakultury stanie się wzorem do naśladowania dla całego świata w zakresie ekologii, jakości oraz zrównoważonego rozwoju. Zespół finansowanego przez Unię Europejską projektu FutureEUAqua postanowił dołożyć starań, by przyspieszyć ten proces. W tym celu badacze skupili się na pracach obejmujących kompleksowo cały łańcuch wartości gatunków ryb kluczowych dla akwakultury w Europie, przyglądając się bliżej sposobom hodowli i karmienia, a także pakowaniu gotowych produktów oraz budowania świadomości wśród konsumentów.
Zmiany w całym cyklu życia ryb hodowlanych
Jak wyjaśnia Åsa Maria Espmark, starsza badaczka instytutu badań żywności Nofima będącego gospodarzem projektu, to właśnie kompleksowe uwzględnienie wszystkich tych wzajemnie powiązanych ze sobą aspektów było kluczem do sukcesu prac w ramach projektu. „By sprawić, że akwakultura stanie się ekologiczna, konieczne jest spojrzenie na nią z szerszej perspektywy. Wyzwania związane ze zmianą klimatu wymagają zwiększenia odporności ryb, nowych składników pokarmu oraz ograniczenia ilości szkodliwych odpadów, jednocześnie jednak stale musimy dbać o stan zdrowia i dobrostan zwierząt”. W praktyce często oznaczało to, że rezultaty jednego doświadczenia często wpływały bezpośrednio na inne działania. W niektórych przypadkach wzajemne powiązania były wręcz zaskakujące. Zespół zbadał, w jaki sposób różne gatunki ryb mogą przystosować się do skutków postępującej zmiany klimatu. W celu określenia potencjalnego wpływu na określone szczepy genetyczne, naukowcy przeprowadzili badania w morzach na południu i północy Norwegii, wykorzystując te same odmiany ryb. „Uzyskane wyniki wskazują, że obecne szczepy są stosunkowo odporne”, wyjaśnia Espmark. Podczas tego zakrojonego na szeroką skalę badana naukowcy sprawdzili także możliwość wykorzystania alternatywnych składników pasz obejmujące gatunki o niskiej trofii – organizmy stanowiące pierwsze ogniwa łańcuchów pokarmowych, które stanowią bardziej zrównoważoną alternatywę dla mączki rybnej. Wyniki tych badań, a także innych przeprowadzonych prób, analiz i testów, wskazują na różnice dotyczące poszczególnych gatunków oraz efektów hodowli w związku z wykorzystaniem różnych rodzajów pasz. Inny obszar prac dotyczył wykorzystania systemów produkcyjnych, takich jak zintegrowana akwakultura wielotroficzna (IMTA), w której różne organizmy żywiące się sobą nawzajem są hodowane razem. „Wykorzystanie metody IMTA wiązało się z szeregiem wyzwań legislacyjnych, pomimo wielu zalet środowiskowych wynikających z jej stosowania”, wyjaśnia Espmark. Przyglądając się bliżej potencjałowi tej metody w skali basenu obejmującego szereg obszarów morskich, naukowcy zbudowali zasób wiedzy na temat korzyści gospodarczych oraz środowiskowych, które może przynieść wdrożenie jej na szerszą skalę. Monitorowanie dobrostanu ryb, przyrostu biomasy oraz jakości wody w czasie rzeczywistym było możliwe dzięki opracowaniu przez badaczy projektu FutureEUAqua rozwiązań internetu rzeczy (IoT) z czujnikami bezprzewodowymi. System gromadził zróżnicowane dane w komercyjnych hodowlach na terenach Grecji i Danii w celu oceny wpływu warunków hodowli i diety na rezultaty. Ryby biorące udział w badaniach zostały następnie wykorzystane do weryfikacji innowacyjnych produktów rybnych i metod pakowania, a także modeli ekonomicznych wypracowanych na podstawie wiedzy zgromadzonej w czasie realizacji projektu.
Wpływ na procesy decyzyjne i wybory konsumentów
Uwzględniając związki między zróżnicowanymi parametrami, zespół opracował szczegółowe zalecenia dotyczące wielu zagadnień związanych z akwakulturą. Badacze projektu FutureEUAqua przyjrzeli się także wiedzy i świadomości mieszkańców i mieszkanek Europy na temat hodowli ryb. Wyniki tych badań stanowią podstawę kampanii, która pomoże konsumentom dokonywać bardziej świadomych wyborów dotyczących owoców morza. Zespół działający pod kierownictwem Espmark pracuje teraz nad rozpowszechnianiem tych wniosków oraz wiedzy. Pogłębienie wyników oraz dalsze wykorzystywanie rezultatów jest możliwe dzięki współpracy z siostrzanymi projektami NewTechAqua, AquaIMPACT oraz iFishIENCi w celu wypracowania wspólnych wniosków i zaleceń.
Słowa kluczowe
FutureEUAqua, akwakultura, ryby, owoce morza, gatunki o niskiej trofii, systemy produkcyjne, akwakultura wielotroficzna, IMTA, internet rzeczy, dobrostan ryb
