Zrozumienie analfabetyzmu wśród kobiet w kontekście migracji
Kobiety stanowią większość światowej populacji analfabetów. Wynika to z faktu, że w wielu częściach świata obwiązujące normy płciowe i struktury społeczne skutkują zróżnicowanymi oczekiwaniami wobec dzieci różnych płci, co przekłada się na wydatki i wkład w edukację chłopców i dziewcząt. W dorosłym życiu problemy trwają nadal i często nie ma możliwości nadrobienia strat i zaległości. Co więcej, powszechnie wiadomo, że doświadczenie migracji wpływa na występowanie różnych rodzajów analfabetyzmu z powodu przerwania edukacji oraz dodatkowych przeszkód stojących na drodze do zdobywania wiedzy i umiejętności, takich jak konieczność nauki nowego języka lub przyswojenia innego alfabetu. W ostatnich dziesięcioleciach w Europie byliśmy świadkami zmieniających się trendów dotyczących przepływów migracyjnych oraz rozkładu grup migrantów pod względem płci i wykształcenia. Kobiety stanowią obecnie znaczącą część osób migrujących na całym świecie, a przyczyny migracji często wykraczają poza kwestie dotyczące rodziny i tradycyjnych ról. Badania dostarczają dowodów na potwierdzenie tezy, że trwa zwiększony napływ migrantów z krajów o wysokim wskaźniku analfabetyzmu. Finansowany ze środków działania „Maria Curie-Skłodowska” projekt GEMILLI zakładał wykorzystanie zintegrowanego podejścia do badania analfabetyzmu wśród migrantek. Zespół badaczy skupionych wokół inicjatywy analizował procesy nabywania umiejętności czytania i pisania przez kobiety, które zdobywają je w kraju przyjmującym, ucząc się w języku, który nie jest ich językiem ojczystym. Projekt GEMILLI doprowadził do opracowania nowej wiedzy na temat tego, w jaki sposób współczesna polityka społeczna odnosi się do tej kwestii, zwłaszcza na temat roli kontekstu instytucjonalnego oraz organizacji lokalnych i społecznych. Badacze badali przede wszystkim interakcje społeczne wśród kobiet oraz wpływ analfabetyzmu na codzienne życie w naszych społeczeństwach opartych na wiedzy.
Nabywanie umiejętności czytania i pisania, czyli wiele aspektów i trudności
Co ciekawe, przeprowadzenie badań umożliwiło potwierdzenie, że pomimo niesprzyjających warunków strukturalnych, które wpływają na życie tych kobiet, w tym nierówności społecznych i płciowych, ich losy, motywacje oraz ograniczenia cechujące podejścia do analfabetyzmu różnią się znacząco. „Analfabetyzm kobiet nie jest zjawiskiem dotyczącym wybranej grupy wiekowej, przedstawicielek określonych rodzajów rodzin czy mieszkanek konkretnego kraju pochodzenia. Stykamy się raczej ze zróżnicowanymi migrantkami na różnych etapach procesu nabywania umiejętności czytania i pisania”, wyjaśnia Margarida Martins Barroso, stypendystka działania „Maria Skłodowska-Curie”. „Także czynniki wpływające na ich chęć do nauki są mocno zróżnicowane, począwszy od przyczyn o charakterze czysto instrumentalnym, takich jak uregulowanie sytuacji administracyjnej lub wejście na rynek pracy, aż po cele samorealizacji i (re)definicji tożsamości bądź połączenie celów o różnym charakterze”.
Analfabetyzm dorosłych w Europie – problem nie tylko społeczny
Nie ma żadnych wątpliwości co do tego, że analfabetyzm niesie za sobą poważne skutki społeczne. Konsensus wśród badaczy dotyczy także złożoności tego zagadnienia. „Moim zdaniem konieczne jest zajęcie się rozwiązaniem problemu analfabetyzmu osób dorosłych i uznanie go za problem polityczny – na tym poziomie zresztą najlepiej zadziałałyby rozwiązania naszego projektu”, stwierdza Martins Barroso. „Wyniki badań zrealizowanych w ramach projektu GEMILLI pokazują, że europejskie polityki dotyczące płci, integracji migrantów i edukacji osób dorosłych nadal nie uwzględniają specyficznych potrzeb niepiśmiennych migrantek, co powoduje ich niewidzialność i wykluczenie”. Badacze zapoczątkowali dogłębną dyskusję na temat gromadzenia i łączenia dokładnych, porównawczych i przekrojowych wskaźników statystycznych z istniejących oficjalnych baz danych oraz jak wykorzystać je w celu opracowania intersekcjonalnego podejścia do polityki społecznej. Następnym krokiem jest dalsze rozpowszechnianie wyników wśród decydentów politycznych i wpływanie w ten sposób na rozwój działań społecznych promujących rzeczywistą integrację.
Słowa kluczowe
GEMILLI, analfabetyzm wśród osób dorosłych, nabywanie umiejętności czytania i pisania, migrantki, nierówność płci, analfabetyzm wśród migrantek
