Ujawnienie globalnych nierówności związanych z nowotworami u kobiet
Każdego roku u około 2,5 miliona kobiet diagnozuje się raka piersi, jajnika lub szyjki macicy. Nowotwory te są przyczyną około 900 000 zgonów rocznie. Jednak sytuacja na całym świecie nie wygląda jednolicie. Istnieją znaczne różnice w możliwościach leczenia i przeżywalności w zależności od kraju, przy czym pacjentki w krajach rozwijających się mają znacznie wyższe wskaźniki śmiertelności. Te prawidłowości zostały odkryte w ramach CONCORD, globalnego programu nadzoru monitorującego trendy w przeżywalności nowotworów, prowadzonego przez Cancer Survival Group w Londyńskiej Szkole Higieny i Medycyny Tropikalnej (LSHTM) w Wielkiej Brytanii. Projekt VENUSCANCER, finansowany przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych, ma na celu odkrycie przyczyn leżących u podstaw globalnych nierówności w opiece nad chorymi na raka i ich przeżywalności, aby lepiej zapobiegać możliwym do uniknięcia zgonom. „Wierzymy, że pierwsze ogólnoświatowe porównanie wzorców opieki nad pacjentkami z rakiem piersi, szyjki macicy i jajnika pomoże wyjaśnić przyczyny większości utrzymujących się międzynarodowych nierówności w przeżywalności tych nowotworów u kobiet” — wyjaśnia Claudia Allemani, profesorka globalnego zdrowia publicznego w LSHTM i główna badaczka projektu VENUSCANCER. „Wyniki będą stanowić wytyczne dla decydentów politycznych dotyczące przyszłych kierunków strategii kontroli raka".
Globalny obraz śmiertelności z powodu raka
Zespół VENUSCANCER analizuje dane obecne w bazie danych CONCORD, aby oszacować liczbę możliwych do uniknięcia zgonów z powodu poszczególnych rodzajów raka. Jednocześnie uczestniczące rejestry nowotworów przekazują nowe dane o wysokiej rozdzielczości, w tym szczegóły dotyczące diagnozowania raka, jego leczenia oraz statusu społeczno-ekonomicznego chorych. VENUSCANCER zapewnił wsparcie finansowe dla 10 rejestrów w krajach o niskich i średnich dochodach, aby pomóc im w gromadzeniu danych. „Inwestycja ta znacznie zwiększyła ilość i jakość potrzebnych szczegółowych danych” — mówi Allemani. Podczas trzech spotkań grupy roboczej w ramach projektu opracowano protokół badania i specyfikację zbierania danych. Prace te zostały sfinalizowane w listopadzie 2019 r., a w kolejnym miesiącu zespół zaprosił do przekazywania danych. Niedługo potem wybuchła pandemia COVID-19, powodując ogromne i długotrwałe zakłócenia w gromadzeniu danych, zatrudnianiu personelu, przekazywaniu danych i kontroli jakości. W latach 2020–2022 wyjazdy terenowe były niemożliwe. Pomimo opóźnień napływają jednak nowe dane. Do sierpnia 2023 r. projekt otrzymał 190 zestawów danych z 70 rejestrów nowotworów w 32 krajach, w tym informacje o 126 505 kobietach zdiagnozowanych w latach 2015–2018. Do połowy października 2023 r. spodziewanych jest kilka kolejnych zestawów danych. „Za duże osiągnięcie uważamy ukończenie protokołu gromadzenia danych po analizie ponad 400 kwestionariuszy, zarządzanie zbieraniem danych, a także zaprojektowanie i sfinalizowanie kilku planowanych analiz, a to wszystko w czasie bezprecedensowej pandemii” — dodaje Allemani.
Obiecujące wczesne wyniki
Zespół przeprowadził wstępne analizy dotyczące diagnoz i leczenia, uzyskując uderzające wyniki. Wśród 94 656 kobiet, u których zdiagnozowano raka piersi, odsetek nowotworów sklasyfikowanych jako wczesne stadium wahał się od 12% w Rumunii do 50% w Stanach Zjednoczonych. Operację oszczędzającą pierś i radioterapię zaoferowano ponad 70% kobiet z wczesnym rakiem piersi w Belgii i Norwegii, ale tylko 19% w Tajlandii. Nowotwory z zajęciem węzłów chłonnych wynosiły od 22% w Stanach Zjednoczonych do 34% w Ekwadorze i Rumunii; chemioterapię otrzymało 28% kobiet w Norwegii, a w Tajlandii nawet 88%. Zespół oczekuje, że większość wyników zostanie opublikowana do połowy 2024 roku. „Projekt VENUSCANCER jest wciąż daleki od zakończenia” — mówi Allemani. „Mam nadzieję, że stanie się pierwowzorem dla podobnych badań o wysokiej rozdzielczości, aby wyjaśnić nierówności w przeżywalności innych nowotworów".
Słowa kluczowe
VENUSCANCER, rak, diagnoza, leczenie, dane, globalne, protokół badania, wytyczne, przedwczesne zgony, decydenci polityczni
