Odporność globalnych łańcuchów wartości na zakłócenia
Postępująca globalizacja sprawia, że produkcja i wytwarzanie towarów coraz częściej odbywają się w sposób rozproszony w ramach tak zwanych globalnych łańcuchów wartości. W skład tych łańcuchów wartości wchodzą sieci firm działających w różnych krajach, które są odpowiedzialne za kolejne etapy tych samych procesów produkcyjnych. Choć handel w ramach tych łańcuchów dostaw odpowiada obecnie za połowę łącznego wolumenu produktów krążących w obrocie międzynarodowym, wiemy bardzo niewiele na temat ich struktury, nie mówiąc już o ich wpływie na gospodarki i społeczeństwa. Odpowiedzią na te pytania zajmuje się zespół finansowanego ze środków Unii Europejskiej projektu TRADENET(odnośnik otworzy się w nowym oknie). Opierając się na wysoce nieuporządkowanych danych dotyczących między przedsiębiorstwami oraz modeli endogenicznych sieci handlowych, zespół projektu chciał zbadać zarówno ich struktury, jak i wpływ na rozprzestrzenianie się problemów gospodarczych na świecie. „Uważam, że struktura mikroekonomiczna związana z globalnymi łańcuchami wartości wpływa na ich odporność na zawirowania gospodarcze”, twierdzi Isabelle Mejean(odnośnik otworzy się w nowym oknie), profesor ekonomii Paryskiego Instytutu Nauk Politycznych (Sciences Po)(odnośnik otworzy się w nowym oknie) i główna badaczka projektu.
Badanie zawirowań w czasie rzeczywistym
W ekonomii pojęcie to oznacza nieoczekiwane lub nieprzewidywalne zdarzenie, które wpływa na gospodarkę – zarówno pozytywnie, jak i negatywnie. Za idealny przykład może posłużyć pandemia COVID-19. „Niefortunnym problemem wynikającym z tej zależności jest masowe zakłócenie funkcjonowania łańcuchów wartości w następstwie pandemii”, dodaje Mejean. Z drugiej strony wszystkie te problemy pozwoliły na przeprowadzenie badań w ramach projektu i stanowiły naturalny eksperyment. „Byłam w stanie wykazać, jak firmy zaopatrujące się w surowce z Chin doświadczyły spadku sprzedaży jeszcze zanim wirus SARS-CoV-2 rozprzestrzenił się po świecie w wyniku wczesnego zamknięcia gospodarki, które nastąpiło tam w styczniu 2020 roku”, wyjaśnia Mejean. Badaczka była w stanie zbadać także odporność różnych przedsiębiorstw na tego rodzaju zawirowania, zapewniając w ten sposób ważne informacje na temat wewnętrznego funkcjonowania globalnych łańcuchów wartości. „Choć zwykle wyobrażamy sobie sieci produkcji jako sztywne i nieelastyczne struktury, możliwość wyboru innych źródeł zaopatrzenia z wielu krajów jest ważnym czynnikiem, który może pomóc złagodzić wpływ takich zawirowań na gospodarkę”, wyjaśnia.
Rozprzestrzenianie problemów w wielu krajach
W oparciu o te badania, zespół projektu, który otrzymał wsparcie ze strony Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych(odnośnik otworzy się w nowym oknie) (ERB), był w stanie dojść do kilku ważnych wniosków. Najważniejszym z nim był fakt, że perturbacje, które wpływają na jeden element sieci, przemieszczają się wzdłuż łańcucha wartości i wpływają na wszystkie przedsiębiorstwa stanowiące jego części. „Sposób budowania takich międzynarodowych relacji sprawia, że łańcuchy wartości powodują rozprzestrzenianie się problemów w wielu krajach. Dokładnie to zjawisko obserwowaliśmy zarówno w trakcie pandemii, jak i w jej następstwie”, zauważa Mejean.
Znaczący wpływ
W ramach projektu badacze opracowali już siedem publikacji, które doczekały się wydania w recenzowanych czasopismach. Dwa opracowania pojawiły się na łamach wiodących publikacji ekonomicznych na świecie. Projekt przyczynił się także do realizacji działań w zakresie strategii i cieszył się dużym zainteresowaniem ze strony mediów. Sama Mejean wzięła udział w 130 wydarzeniach naukowych i publicznych. Po zakończeniu prac nad projektem TRADENET, badaczka postanowiła przyjrzeć się przyczynom niedawnego wzrostu inflacji. „Obecnie skupiam się na uporządkowaniu pomysłów i koncepcji badawczych przed złożeniem wniosku do Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych”, dodaje.
