Odporność globalnych łańcuchów wartości na zakłócenia
Postępująca globalizacja sprawia, że produkcja i wytwarzanie towarów coraz częściej odbywają się w sposób rozproszony w ramach tak zwanych globalnych łańcuchów wartości. W skład tych łańcuchów wartości wchodzą sieci firm działających w różnych krajach, które są odpowiedzialne za kolejne etapy tych samych procesów produkcyjnych. Choć handel w ramach tych łańcuchów dostaw odpowiada obecnie za połowę łącznego wolumenu produktów krążących w obrocie międzynarodowym, wiemy bardzo niewiele na temat ich struktury, nie mówiąc już o ich wpływie na gospodarki i społeczeństwa. Odpowiedzią na te pytania zajmuje się zespół finansowanego ze środków Unii Europejskiej projektu TRADENET. Opierając się na wysoce nieuporządkowanych danych dotyczących między przedsiębiorstwami oraz modeli endogenicznych sieci handlowych, zespół projektu chciał zbadać zarówno ich struktury, jak i wpływ na rozprzestrzenianie się problemów gospodarczych na świecie. „Uważam, że struktura mikroekonomiczna związana z globalnymi łańcuchami wartości wpływa na ich odporność na zawirowania gospodarcze”, twierdzi Isabelle Mejean, profesor ekonomii Paryskiego Instytutu Nauk Politycznych (Sciences Po) i główna badaczka projektu.
Badanie zawirowań w czasie rzeczywistym
W ekonomii pojęcie to oznacza nieoczekiwane lub nieprzewidywalne zdarzenie, które wpływa na gospodarkę – zarówno pozytywnie, jak i negatywnie. Za idealny przykład może posłużyć pandemia COVID-19. „Niefortunnym problemem wynikającym z tej zależności jest masowe zakłócenie funkcjonowania łańcuchów wartości w następstwie pandemii”, dodaje Mejean. Z drugiej strony wszystkie te problemy pozwoliły na przeprowadzenie badań w ramach projektu i stanowiły naturalny eksperyment. „Byłam w stanie wykazać, jak firmy zaopatrujące się w surowce z Chin doświadczyły spadku sprzedaży jeszcze zanim wirus SARS-CoV-2 rozprzestrzenił się po świecie w wyniku wczesnego zamknięcia gospodarki, które nastąpiło tam w styczniu 2020 roku”, wyjaśnia Mejean. Badaczka była w stanie zbadać także odporność różnych przedsiębiorstw na tego rodzaju zawirowania, zapewniając w ten sposób ważne informacje na temat wewnętrznego funkcjonowania globalnych łańcuchów wartości. „Choć zwykle wyobrażamy sobie sieci produkcji jako sztywne i nieelastyczne struktury, możliwość wyboru innych źródeł zaopatrzenia z wielu krajów jest ważnym czynnikiem, który może pomóc złagodzić wpływ takich zawirowań na gospodarkę”, wyjaśnia.
Rozprzestrzenianie problemów w wielu krajach
W oparciu o te badania, zespół projektu, który otrzymał wsparcie ze strony Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (ERB), był w stanie dojść do kilku ważnych wniosków. Najważniejszym z nim był fakt, że perturbacje, które wpływają na jeden element sieci, przemieszczają się wzdłuż łańcucha wartości i wpływają na wszystkie przedsiębiorstwa stanowiące jego części. „Sposób budowania takich międzynarodowych relacji sprawia, że łańcuchy wartości powodują rozprzestrzenianie się problemów w wielu krajach. Dokładnie to zjawisko obserwowaliśmy zarówno w trakcie pandemii, jak i w jej następstwie”, zauważa Mejean.
Znaczący wpływ
W ramach projektu badacze opracowali już siedem publikacji, które doczekały się wydania w recenzowanych czasopismach. Dwa opracowania pojawiły się na łamach wiodących publikacji ekonomicznych na świecie. Projekt przyczynił się także do realizacji działań w zakresie strategii i cieszył się dużym zainteresowaniem ze strony mediów. Sama Mejean wzięła udział w 130 wydarzeniach naukowych i publicznych. Po zakończeniu prac nad projektem TRADENET, badaczka postanowiła przyjrzeć się przyczynom niedawnego wzrostu inflacji. „Obecnie skupiam się na uporządkowaniu pomysłów i koncepcji badawczych przed złożeniem wniosku do Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych”, dodaje.
Słowa kluczowe
TRADENET, globalne łańcuchy wartości, gospodarka, ekonomiczne, łańcuchy, pandemia COVID-19, globalizacja, produkcja, handel, gospodarki
