Wspieranie sektora publicznego dzięki przełomowym technologiom
Przełomowe technologie, takie jak sztuczna inteligencja, narzędzia pozwalające na analizy dużych zbiorów danych czy roboty, charakteryzują się dużą skutecznością i mogą znaleźć szereg zastosowań w sektorze publicznym. Ich wdrażanie często stanowi jednak wyzwanie dla jednostek administracji publicznej. Zespół finansowanego ze środków Unii Europejskiej projektu ETAPAS zajął się prawnymi i etycznymi skutkami wdrażania tego rodzaju technologii, skupiając się na współtworzeniu kompleksowej metodyki i ram. Rezultaty prac zostały zastosowane w praktycznych testach w czterech przypadkach użycia.
Ramy odpowiedzialnego wdrażania przełomowych technologii
U podstaw oporu sektora publicznego wobec przełomowych technologii leży szereg zagadnień. Jednym z najważniejszych czynników wpływających na ich niską popularność jest brak wymaganych zasobów. Innym jest brak zaufania do nowych technologii. Nawiązanie współpracy z przedstawicielami sektora publicznego pozwoliło zespołowi projektu ETAPAS zbudować etyczne i przyjazne dla użytkowników końcowych ramy umożliwiające wdrażanie takich technologii. Ramy odpowiedzialnych przełomowych technologii stanowią podstawę koncepcji projektu. Względy etyczne mają kluczowe znaczenie w kontekście wykorzystywania takich technologii w sektorze publicznym. Obejmują szereg wymagań w kluczowych obszarach, takich jak prywatność, bezpieczeństwo i ochrona, a także sprawiedliwość i przejrzystość. Każde z tych zagadnień zostało połączone z rezultatami zastosowania technologii w różnych obszarach. Powstałe w ten sposób ramy obejmują szereg elementów opartych na fundamencie zasad etycznych. W ich skład weszła kompleksowa analiza europejskich przepisów, a także kodeks postępowania. W ramach ryzyka autorzy opisali 34 rodzaje ryzyka podzielone na osiem kategorii, z kolei zestawienie wskaźników obejmuje kwestionariusz i metody ich obliczania. Opierając się na zasadach etyki, zespół projektu ETAPAS opracował narzędzia programowe wspierające organy administracji publicznej. Narzędzia te obejmują metodykę i platformę ETAPAS, które są gotowe do wprowadzenia na rynek. Zarówno model zarządzania, jak i opracowana platforma są łatwe w użyciu i prowadzą użytkowników krok po kroku. Zdaniem Giovanny Galasso, liderki technicznej projektu ETAPAS: „W czasie realizacji projektu wiele organów administracji publicznej wykazało zainteresowanie rozwiązaniami ETAPAS. To pokazuje nam, że nasze rozwiązania odpowiadają na rzeczywiste i powszechne potrzeby".
Czatboty, roboty, duże zbiory danych i sztuczna inteligencja
Zespół projektu ETAPAS sprawdził działanie swoich rozwiązań w ramach czterech wdrożeń pilotażowych w Grecji, we Włoszech oraz w Norwegii. Każde z nich było poświęcone innej przełomowej technologii. W Grecji zespół wykorzystał model sztucznej inteligencji do identyfikacji fałszywych informacji. Studium przypadku we Włoszech obejmowało publikację i rozpowszechnianie dużych zbiorów danych, w tym zanonimizowanych danych osobowych i informacji wrażliwych, gromadzonych przez Ministerstwo Gospodarki i Finansów. Także we Włoszech roboty przypominające ludzi pomagały pacjentom w powrocie do zdrowia. Ostatni projekt realizowany w Norwegii obejmował czatbota o imieniu Kari, który odpowiadał na pytania obywateli dzięki sztucznej inteligencji. Każdy projekt został opracowany w taki sposób, by stwarzać różne wyzwania natury etycznej. W przypadku scenariusza badanego w Grecji na pierwszy plan wysuwają się ryzyko błędnego wskazania fałszywych informacji oraz brak przejrzystości. W badaniu dotyczącym dużych zbiorów danych kluczowym wyzwaniem jest ryzyko ujawnienia wrażliwych danych osobowych. Choć korzystanie z robotów może przyspieszyć powrót do zdrowia i obniżyć koszty leczenia, budzi wątpliwości etyczne i prawne, które dotyczą w szczególności kwestii związanych ze zdrowiem psychicznym i ochroną danych. W przypadku Kari zaletą jest dostęp do jednej z największych baz wiedzy na świecie, problemem pozostaje jednak fakt, że wiele osób dzieli się z czatbotem osobistymi problemami. Niektórzy nawet mówili o chęci zrobienia sobie krzywdy. Tego rodzaju zastosowania przełomowych technologii wymagają starannego nadzoru w celu ochrony osób. Podejście opracowane w ramach projektu ETAPAS obejmuje wskazywanie obszarów wymagających poprawy. Obszary te obejmują usprawnienie mechanizmów informacji zwrotnej, zapewnienie dostępu do interfejsów w językach innych niż angielski, śledzenie rozwoju nowych technologii oraz połączenie nowych rozwiązań z istniejącymi procesami. Jak wyjaśnia Roberta Lotti, koordynatorka projektu: „Dzięki skupieniu się na tych kluczowych obszarach, możemy nadal rozwijać podejścia wypracowane w ramach projektu ETAPAS, dzięki czemu mogą stać się cennym narzędziem dla organów administracji publicznej, które zyskają możliwość badania etycznych, społecznych i prawnych aspektów wdrażania przełomowych technologii”.
Słowa kluczowe
ETAPAS, SI, sektor publiczny, roboty, duże zbiory danych, przełomowe technologie, odpowiedzialne ramy przełomowych technologii, czatboty