Ograniczanie potencjalnych konfliktów o rozmarzającą Arktykę
Arktyka doświadcza obecnie swoistego rozkwitu gospodarczego. Pojawienie się nowych sektorów połączone z uprzemysłowieniem wielu tradycyjnych źródeł zarobków tworzy podziały dotyczące użytkowania gruntów i wpływa na życie lokalnych społeczności. „Te naciski i napięcia, które z czasem mogą prowadzić do konfliktów, pojawiają się w miejscach, w których obserwujemy zbieżność interesów podmiotów przemysłowych, społeczności oraz źródeł utrzymania”, wyjaśnia Pasi Rautio, starszy badacz fińskiego Instytutu Zasobów Naturalnych (Luke) i koordynator projektu ArcticHubs. „Zagrożenia dla zrównoważonego rozwoju często wynikają z braku zrozumienia, współpracy lub uznania wyzwań stojących przed każdym z interesariuszy”, dodaje. Aby opracować strategię zapewnienia zrównoważonego rozwoju społeczności Arktyki w perspektywie długoterminowej, zespół projektu ArcticHubs postanowił wsłuchać się w głosy samych zainteresowanych. Następnie w ramach projektu badacze opracowali szereg narzędzi ukierunkowanych na rozwiązanie problemów, które pozwalają na pogodzenie ze sobą wzajemnie rozbieżnych celów, a także skupienie się na obszarach, w których występuje ich zbieżność. „Uważamy centra za główne ośrodki, które łączą różne rodzaje działalności gospodarczej, względnie charakteryzują się skupieniem na jednym sektorze lub jednym sposobie na życie. W takich miejscach wyzwania oraz wpływ różnych działań na region są najlepiej widoczne i najbardziej dotkliwe", wyjaśnia Rautio.
Badanie rozwiązań dla centrów w Arktyce
W ramach zaplanowanego na wiele lat projektu zespoły badawcze działające w terenie opracowały wspólne działania związane z piętnastoma takimi ośrodkami. Na potrzeby projektu za ośrodki badacze uznali centra, w których zbiegają się lokalne i globalne przepływy ludzi, towarów, kapitału, informacji, a także działania organizacyjne oraz relacje władzy. Ustalili następnie pięć głównych sposobów użytkowania gruntów w Arktyce - akwakulturę, leśnictwo, turystykę, górnictwo i działalność rdzennych ośrodków. Zwykle znajdują się one w istotnych historycznie regionach, a ich istnienie prowadzi do powstawania stosunkowo gęsto zaludnionych obszarów otoczonych rozległymi terytoriami o niskim zaludnieniu. „W każdym z takich ośrodków badacze biorący udział w projekcie ArcticHubs nawiązali współpracę z lokalnymi społecznościami, aby lepiej poznać i zrozumieć ich doświadczenia, priorytety, obawy i przyszłe aspiracje dotyczące źródeł utrzymania”, mówi Rautio.
Wymiana poglądów
Kluczowe rezultaty projektu dotyczą budowania okazji do dialogu w ramach poszczególnych ośrodków oraz wymiany poglądów i perspektyw między poszczególnymi branżami lub sektorami, w których są one rzadkością. Stało się to możliwe dzięki pracom nad systemem informacji geograficznej wspieranym przez społeczeństwo, który stanowi fundament opartego na współpracy podejścia do planowania przestrzennego, wykorzystując jednocześnie badania map. Skutkiem tych działań była premiera interaktywnej platformy internetowej „Maptionnaire”, która umożliwia lokalnym społecznościom zaangażowanie się w kształtowanie strategii i planowanie. „Korzystając z możliwości platformy Maptionnaire, zespół projektu ArcticHubs pomaga w stworzeniu lepszych warunków do współpracy, które umożliwia prowadzenie dialogu, wsłuchanie się w różne głosy i współtworzenie rozwiązań w zakresie zarządzania zasobami lądowymi i morskimi w Arktyce”, wyjaśnia Rautio. Rezultaty prac wspierają zrównoważony rozwój regionu dzięki opracowanej wspólnie koncepcji Social Licence to Operate – społecznej licencji na działalność, której założenia wykraczają poza sektory górnictwa i przemysłu wydobywczego, a także wspólne analizy scenariuszy na przyszłość, w szczególności realizowane przez młodych ludzi. „Uwzględnienie punktu widzenia i priorytetów młodzieży zamieszkujących te regiony ma kluczowe znaczenie dla wypracowania skutecznych i trwałych rozwiązań”, dodaje Rautio.
Wspieranie społeczności Arktyki
Obecnie badacze skupieni wokół projektu ArcticHubs patrzą w przyszłość, myśląc o sposobach wykorzystania wypracowanych rezultatów i utrzymaniu dynamiki współpracy. „Co prawda nikt nie jest w stanie zagwarantować dostępu do dalszego finansowania, jednak informacje zwrotne przekazywane przez miejscowych interesariuszy wskazują, że konieczne jest utrzymanie ciągłości prac - nie możemy działać skokowo, co charakteryzuje krótkie cykle realizacji projektów. Tylko wtedy będziemy w stanie budować trwałe zaufanie i wspólnie tworzyć zrównoważone rozwiązania”, dodaje Rautio.
Słowa kluczowe
ArcticHubs, społeczności, ośrodek, punkt widzenia, gospodarczy, sektory, uprzemysłowienie, tradycyjne źródła utrzymania, wymiana