Bardziej zrównoważone sady owocem antycznych odmian
Choć popyt ze strony konsumentów na owoce produkowane ekologicznymi metodami stale rośnie, europejscy producenci stawiają nieustannie czoła poważnym problemom, wśród których można wymienić większą częstotliwość występowania szkodników i chorób, skutki zmiany klimatu oraz niską dostępność odmian przystosowanych do warunków upraw ekologicznych. „Przez wiele lat konwencjonalne odmiany były hodowane i selekcjonowane z myślą o maksymalizacji plonów w warunkach dużej dostępności środków odżywczych i istotnych nakładów pracy, w wyniku czego nie są w stanie dostosować się do nowych warunków wynikających ze zmiany klimatu. W związku z tym nie nadają się do wykorzystania w uprawach ekologicznych”, wyjaśnia Khaled Djelouah ze Śródziemnomorskiego Instytutu Agronomicznego w Bari(odnośnik otworzy się w nowym oknie) i koordynator projektu InnOBreed(odnośnik otworzy się w nowym oknie). Rozwiązania opracowane w ramach projektu InnOBreed, obejmujące bardziej przejrzystą identyfikację i stawianie na odmiany opracowane z myślą o rolnictwie ekologicznym, obejmują cały łańcuch dostaw owoców, od producentów po szkółki, dystrybutorów i organy regulacyjne.
Wspólne projektowanie rozwiązań i partycypacyjny proces oceniania
Zespół projektów InnOBreed skupia się na odmianach wieloletnich, zwłaszcza na owocach ziarnkowych (jabłka, gruszki) i pestkowych (brzoskwinie, morele, śliwki, wiśnie). Dodatkowe prace dotyczą cytrusów i winogron. „Chociaż uprawy te są ważne z gospodarczego punktu widzenia dla europejskiej produkcji ekologicznej, obecny kształt rolnictwa stanowi duże wyzwanie w zakresie ich popularyzacji. Korzyścią dla nich są jednak silne sieci interesariuszy i rozległe zasoby hodowlane”, wyjaśnia Djelouah. Zespół projektu InnOBreed odkrył, że wiele pożądanych cech odmian można uzyskać dzięki modyfikacji genetycznej, wykorzystując istniejący materiał przedhodowlany, w którym cechy genetyczne dzikich odmian zostały wprowadzone do roślin uprawnych. Co jednak istotne, rośliny te nie zostały w pełni zbadane pod kątem wykorzystania w rolnictwie ekologicznym. Choć otwarte zbiory danych dotyczące zasobów genetycznych drzew owocowych stanowią źródło kompleksowych zestawień i danych historycznych dotyczących istniejących odmian roślin, materiały biologiczne (takie jak nasiona, tkanki i sekwencje DNA) oraz lokalne nabytki (wyjątkowe próbki) często nie są badane pod kątem cech interesujących dla hodowców ekologicznych. „W rzeczywistości oznacza to, że hodowcy już teraz mogą wykorzystywać istniejące lokalne odmiany owoców w celu uzyskania cech takich jak późne wypuszczanie liści, by uniknąć ryzyka wiosennych przymrozków, lub krzyżować odmiany moreli z materiałem przedhodowlanym w celu uzyskania odporności na przykład na szarkę [ospowatość śliwek] lub raka bakteryjnego drzew owocowych”, dodaje Djelouah. Aby pomóc hodowcom w jak najlepszym wykorzystaniu tych możliwości, zespół wypracowuje rozwiązania we współpracy z przedstawicielami uniwersytetów, instytutów badawczych, szkółek, hodowców, kuratorów zasobów genetycznych, rolników, stowarzyszeń producentów i ośrodków technologicznych z wielu krajów UE. Powstałe narzędzia ułatwiają szereg działań, w tym genotypowanie o wysokiej przepustowości w celu identyfikacji markerów molekularnych istotnych z punktu widzenia hodowli oraz modelowanie w celu oceny ryzyka klimatycznego i przewidywania jakości owoców, a także ocenę roślin w trakcie procesów selekcji.
Weryfikacja zestawu opracowanych rozwiązań
Zespół wybrał dwanaście regionalnych studiów przypadków(odnośnik otworzy się w nowym oknie) w celu przetestowania dojrzałości i możliwości wykorzystania 110 innowacji projektowych. Jednym z nich jest działający od dawna projekt Danish Apple Oasis, którego celem jest opracowywanie nowych ekologicznych odmian jabłek i promocja lokalnych odmian przy użyciu Pometum(odnośnik otworzy się w nowym oknie), duńskiego narodowego banku genów jabłoni, który gromadzi blisko 280 oryginalnych duńskich odmian spośród około 800 w kolekcji. W południowych Włoszech projekt wspierał regionalny ośrodek ochrony ex situ rodzimych owoców, winorośli i oliwek w ramach badań polowych skupionych na badaniu odporności tradycyjnych odmian na patogeny i stres środowiskowy(odnośnik otworzy się w nowym oknie).
Ekologia, bezpieczeństwo żywnościowe i źródła utrzymania na obszarach wiejskich
Prace realizowane w ramach projektu InnOBreed bezpośrednio wpisują się w ambicje Europejskiego Zielonego Ładu (odnośnik otworzy się w nowym oknie) zakładające objęcie rolnictwem ekologicznym co najmniej 25 % użytków rolnych w Unii Europejskiej do 2030 roku. Innowacje powinny również przyczynić się do obniżenia kosztów i zwiększenia zysków producentów, co przełoży się na korzyści dla konsumentów w postaci lepszej jakości i dłuższego okresu przydatności do spożycia. „Z niecierpliwością czekamy na dzień, w którym będziemy mogli przełożyć nasze doświadczalne innowacje na drogi do sprawdzonych rozwiązań w zakresie promocji i łańcucha dostaw”, mówi Djelouah.
