Poznawanie i ochrona ekosystemów morskich
Coraz większa presja wywierana na bioróżnorodność morską, spowodowana działalnością ludzką i zmianami klimatycznymi, zagraża ekosystemom morskim na wiele sposobów, które są jeszcze słabo poznane. W ramach finansowanego ze środków UE projektu ‘Bioróżnorodność morska i funkcjonowanie ekosystemów’ (Marbef) stworzono sieć doskonałości, czyli wirtualny instytut europejski, gromadzący i rozpowszechniający wiedzę z dziedziny ekosystemów morskich. Badacze skoncentrowali się na wzorcach i strukturach różnorodności gatunków, a także na społeczno-ekonomicznych skutkach zmian tych markerów bioróżnorodności. Podkreślili również znaczenie jaskiń z zimną wodą oraz kominów geotermalnych w poznawaniu bioróżnorodności morskiej. Jaskinie z zimną wodą to zimne, ciemne środowiska o minimalnych zasobach żywności, które stanowią łatwo dostępne, adekwatne modele warunków głębinowych. Kominy hydrotermalne to środowiska morskie o interesującej lokalizacji, utworzone w wyniku przesączania się przez skorupę ziemską wody, która absorbuje metale i minerały, po czym zostaje podgrzana przez magmę i wytryskuje przez szczeliny pod postacią bogatych w składniki mineralne gejzerów. Biorąc pod uwagę ekstremalne warunki panujące w jaskiniach z zimną wodą oraz kominach, żyjące tam organizmy wykazują niezwykłe cechy adaptacyjne, umożliwiające przetrwanie. Badaczom udało się rozpoznać czynniki związane z działalnością ludzką, obciążające ekosystemy morskie. Można wśród nich wymienić nadmierną eksploatację zasobów (np. nadmierne połowy), zanieczyszczanie oraz zmiany klimatyczne spowodowane działalnością człowieka, niszczenie siedlisk oraz wprowadzanie gatunków zwykle nieobecnych w danych ekosystemach. Niezgodnie z oczekiwaniami ogrzanie środowiska prowadziło w rzeczywistości do zwiększenia bioróżnorodności w pewnych obszarach. Jednak zmiany bioróżnorodności (rozmaitości obecnych w danym miejscu organizmów) miały mniejsze znaczenie dla funkcjonowania ekosystemów niż zmiany liczebności kluczowych gatunków (zwiększenie lub zmniejszenie populacji). W ramach projektu Marbef opracowano również system wspomagania podejmowania decyzji (MarDSS), który może być stosowany przez naukowców, przedstawicieli przemysłu oraz decydentów w celu rozpoznawania i oceny możliwości ochrony bioróżnorodności morskiej. Ponadto, konsorcjum zwróciło uwagę na niejednoznaczne informacje dotyczące bioróżnorodności morskiej, które należałoby uściślić w ramach przyszłych badań. Podsumowując, sieć doskonałości stworzona w ramach finansowanego ze środków UE projektu Marbef, przyniosła istotną wiedzę w kwestii bioróżnorodności morskiej oraz funkcjonowania ekosystemów, a także narzędzia do oceny zrównoważonych rozwiązań. Projekt powinien wywrzeć duży, pozytywny wpływ na przyszłe badania nad bioróżnorodnością, na zrównoważone działania, a także na przyszłość ekosystemów morskich, stanowiących część wód pokrywających ponad 70% powierzchni Ziemi.
