Historie sukcesu RTD – Długonogie jaszczurki podważają teorię ewolucji Darwina
Teorie Karola Darwina dotyczące doboru naturalnego, czyli procesu ewolucji gatunków na przestrzeni pokoleń, utrzymują się od około 150 lat. Jego dzieło "O powstaniu gatunków" stanowiło kamień milowy w dziedzinie współczesnej biologii, wywierając ogromny wpływ na naukowców oraz biologów specjalizujących się w teorii ewolucji. Jednak europejscy i amerykańscy naukowcy piszą obecnie zupełnie nowy rozdział historii naturalnej, dowodząc, że gatunki takie jak długonogie jaszczurki żyjące na Bahamach i na Wyspach Kanaryjskich mogą ulegać gwałtownym zmianom fizycznym nie tylko na przestrzeni jednego pokolenia, ale nawet podczas zmiany pory roku. Pod egidą projektu o nazwie "Dobór naturalny na wyspach oraz ekologia jaszczurek” ('Island selection and lizard ecology' - ISLE) dr López Darias połączyła swe zainteresowania przyrodnicze z dogłębną wiedzą na temat Wysp Kanaryjskich, na których się wychowała, Dr López Darias skorzystała z trzyletniego stypendium Marie Curie, w ramach którego przez dwa lata prowadziła badania nadzorowane przez światowej sławy biologów: Thomasa W. Schoenera z Uniwersytetu Kalifornijskiego oraz Jonathana B. Lososa z Uniwersytetu Harvarda. Podczas trzeciego roku stypendium dr López Darias pracowała natomiast w Hiszpańskiej Krajowej Radzie ds. Badań Naukowych, pod kierownickiem Manuela Nogalesa. Badania dr López Darias, dotyczące jaszczurek charakteryzujących się silnymi zdolnościami adaptacyjnymi, sugerują, że u zwierząt tych silne zmiany strukturalne (w obrębie mięśni i kości) mogą zachodzić w ciągu zaledwie pół roku, w wyniku pojawienia się zagrożenia ze strony nowych drapieżników. Nowe teorie oraz peleryna Thomas W. Schoener oraz Jonathan B. Losos przedstawili propozycje modyfikacji darwinowskiej teorii ewolucji w artykule opublikowanym w 1997 roku w czasopiśmie Nature. Według nich ewolucję należy postrzegać jako serię stosunkowo krótkotrwałych, dyskretnych zdarzeń, a nie jako długotrwałą i ciągłą zmianę. Co więcej, powyżsi naukowcy twierdzą, że proces ewolucji jest silnie zależny od zmian zachodzących w środowisku naturalnym. Dr López Darias, uzbrojona w tę nową teorię na temat wpływu pogody na ewolucję gatunków oraz w pelerynę, udała się na wyspę Abaco na Bahamach, w celu zbadania populacji jaszczurek będących jednocześnie łupami i drapieżnikami, uprzednio studiowanymi przez Schoenera i Lososa. Powyższe badania potwierdziły, że okresy niskich temperatur i nasilonych opadów wpływają na interakcje pomiędzy drapieżnikami a ich ofiarami. Dowiedziono, że zmiany zachowań oraz siedlisk prowadzą do modyfikacji budowy ciała jaszczurek (ich morfologii). "U ofiar rozwinęły się dłuższe kończyny, lepiej przystosowane do życia na lądzie, gdzie drapieżniki gorzej sobie radzą", twierdzi Dr López Darias. "Jednak w okresach suszy i silnego nasłonecznienia jaszczurki ponownie zasiedlały pnie i konary drzew, a ich kończyny ulegały skróceniu, co ułatwia wspinanie się". Po pobycie w Stanach Zjednoczonych dr López Darias powróciła na Wyspy Kanaryjskie, w celu zweryfikowania poczynionych przez siebie odkryć w odniesieniu do lokalnych gatunków jaszczurek (Gallotia genus). Badaczka skupiła się na obszarach wysp, na których występują zarówno drapieżniki, jak i ofiary, analizując morfologię różnych gatunków i poszukując dowodów na występowanie równie szybkich zmian morfologicznych. Powyższe badania opisano w artykule z 2012 roku zatytułowanym "Aktywność drapieżników oraz pogoda jako czynniki determinujące morfologię jaszczurek" ('Predators determine how weather affects the spatial niche of a lizard prey'), który zostanie opublikowany w czasopiśmie Ecology. W artykule tym zamieszczono empiryczne dowody na prawdziwość teorii, którą opracowali Schoener oraz Losos, co stanowi duże osiągnięcie dla młodej badaczki. "Stypendium Marie Curie stanowiło doskonałą okazję do współpracy oraz nawiązania kontaktów z światowej sławy naukowcami", podkreśla dr López Darias. Było to zarówno doświadczenie zawodowe, jak i życiowe: "dzięki stypendium miałam możliwość pogodzić obowiązki zawodowe z obowiązkami młodej mamy, co nie zawsze jest łatwe!" podsumowuje dr López Darias. Urodzona na Teneryfie (Hiszpania) 36-cio letnia Marta López Darias jest doktorem biologii i pracownikiem Hiszpańskiej Krajowej Rady ds. Badań Naukowych (CSIC). Swój czas dzieli pomiędzy Instituto de Productos Naturales y Agrobiología, gdzie finalizuje powrotny etap międzynarodowego, wyjazdowego stypendium Marie Curie, które rozpoczęła w listopadzie 2011 roku oraz Instituto Mediterráneo de Estudios Avanzados, gdzie niedawno rozpoczęła pracę post-doktorską. - Pełna nazwa projektu: Island selection and lizard ecology - Akronim projektu: ISLE - Numer referencyjny projektu: 221638 - strona internetowa projektu ISLE(odnośnik otworzy się w nowym oknie) - Nazwa/kraj pochodzenia koordynatora projektu: Marta López Darias, Island Ecology and Evolution Research Group, Instituto de Productos Naturales y Agrobiología (CSIC), Wyspy Kanaryjskie, Hiszpania - Wsparcie KE: 234 204 euro - Data rozpoczęcia/zakończenia projektu: Od sierpnia 2008 do listopada 2011 - Pozostałe kraje partnerskie: USA