Wpływ antocyjanów na człowieka
Antocyjany to składniki pochodzenia roślinnego, które wykazały w badaniach nad zwierzętami szereg pozytywnych skutków zdrowotnych. Nie ma jednak dowodów na takie działanie uzyskanych w kontrolowanych badaniach z udziałem człowieka. W ramach inicjatywy ATHENA (Anthocyanin and polyphenol bioactives for health enhancement through nutritional advancement) prowadzono badania na ludziach oceniające skuteczność diety bogatej w antocyjany w przeciwdziałaniu chorobom przewlekłym. Prace w projekcie ATHENA obejmowały odpowiedź na dawkę, mechanizmy działania, biodostępność antocyjanów i ich właściwości prozdrowotne. W ramach projektu ATHENA opracowano produkty żywnościowe o różnym składzie antocyjanów z kukurydzy i pomidorów, aby określić zależność odpowiedzi od dawki i ocenić korzyści ze spożywania różnych związków. Udało się skrzyżować linie transgenicznych pomidorów, aby uzyskać wyższe poziomy antocyjanów na bazie resweratrolu, izoflawonów, genistyny i pelargonidyny. Prowadząc badania epidemiologiczne z udziałem człowieka, naukowcy ustalili, że czynniki ryzyka chorób serca malały w odpowiedzi na spożywanie antocyjanów. W projekcie ATHENA odkryto, że dieta bogata w antocyjany może stanowić ochronę przed uszkodzeniami wynikającymi z radioterapii stosowanej w leczeniu raka piersi. Uczestnicy projektu ocenili, że spożywanie antocyjanów może zmniejszać ryzyko chorób krążenia u szczurów. Zespół opracował nowe protokoły badań działania zbóż o wysokiej zawartości antocyjanów na skład mikroflory jelitowej. W projekcie ATHENA określono, że dieta bogata w antocyjany przeciwdziała otyłości u szczurów, porównując różnice w profilach ekspresji ich genów ze szczurami na diecie wysokotłuszczowej i diecie pozbawionej antocyjanów. Ustalono, że spożywanie antocyjanów ograniczało zmiany epigenetyczne sprzyjające otyłości u szczurów na diecie wysokotłuszczowej. Stwierdzono również, że wybrane antocyjany podwyższały tolerancję glukozy, przez co mogą być użyteczne w leczeniu cukrzycy. Następnie naukowcy uzyskali szereg czystych antocyjanów do badań bioaktywności i żywienia. Uzyskano już zgodę na przeprowadzenie badań epidemiologicznych u ludzi. Na koniec w projekcie ATHENA stworzono bazę danych z informacjami na temat antocyjanów oraz mikro- i makroskładników różnych produktów żywnościowych. Badania wykazały potencjalną korzyść wzbogacenia diety antocyjanami w celu złagodzenia zagrożeń zdrowia człowieka.
Słowa kluczowe
Antocyjany, choroba układu krążenia, nowotwór, otyłość, ATHENA, bioaktywne polifenole
