Roślinna moc na arenie związków bioaktywnych
Wystarczy spojrzeć na dowolne nieuprawiane zbocze górskie, aby zyskać szansę znalezienia roślin leczniczych. Dotyczy to w szczególności złocienia maruna (Tanacetum parthenium) i rozmarynu (Rosmarinus officinalis), które można znaleźć rosnące dziko w południowej Europie, przy czym złocień maruna, dzięki swojej odporności na niskie temperatury, występuje powszechnie na terenie Europy północnej. Zarówno złocień maruna, jak i rozmaryn wytwarzają związki chemiczne należące do klasy terpenoidów, które są dobrze znane ze względu na ich różnorodne prozdrowotne właściwości, np. przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, neuroprotekcyjne oraz przeciwnowotworowe. Obszarem zainteresowania finansowanego ze środków europejskich programu TERPMED są dwa typy terpenoidów, które można wyizolować ze złocienia maruna i rozmarynu: laktony seskwiterpenów (SL) oraz diterpeny fenolowe (PD). Naukowcy projektu TERPMED opracowali narzędzia analityczne, dzięki którym udało się wyselekcjonować SL i PD, a także setki innych metabolitów w celu zbadania chemicznej różnorodności tych gatunków roślin leczniczych. Związki należące do grup SL i PD zostały następnie przebadane pod kątem aktywności biologicznej. Po określeniu w roślinach miejsc największej produkcji i magazynowania pożądanych cząsteczek wygenerowano dane sekwencyjne z kwasu rybonukleinowego (RNA), by wskazać geny i enzymy odpowiedzialne za ich wytwarzanie. Geny posłużą do rekonstrukcji szlaków biosyntetycznych bioaktywnych związków w innych systemach roślinnych, które staną z się zielonymi fabrykami na skalę pilotażową. Sekwencje genetyczne służą również do generowania nowych funkcjonalnych cząsteczek za pomocą metod kombinatorycznej biosyntezy. Wszystkie informacje dotyczące genów, enzymów i setek związków wyizolowanych z roślin przechowywane są w bazie danych projektu, która jest stale uzupełniana o nowe dane generowane w trakcie prac projektu i udostępniana w witrynie internetowej projektu (http://www.terpmed.eu). Dzięki osiągnięciom badaczy biorących udział w projekcie TERPMED możliwe będzie zaopatrzenie branży farmaceutycznej w nowe leki, służące do leczenia wielu chorób, w tym schorzeń ośrodkowego układu nerwowego i nowotworów.