Reagowanie na degradację gruntów i pustynnienie Uczestnicy unijnego projektu przyjrzeli się najskuteczniejszym sposobom na ograniczenie lub zatrzymanie pustynnienia i degradacji ekosystemów. Zmiana klimatu i środowisko © Thinkstock Degradacja i pustynnienie gruntów i ekosystemów (LEDD) zachodzi, gdy działalność człowieka związana z eksploatacją zasobów, determinowana czynnikami społeczno-kulturowymi i instytucjonalnymi, powoduje niszczenie gruntów znajdujących się po niekorzystnym wpływem warunków biofizycznych. W przypadku braku odpowiednich działań, degradacja i pustynnienie powodują niszczenie usług ekosystemowych oraz niepożądane skutki społeczno-ekonomiczne, hamujące zrównoważony rozwój i zwiększające narażenie regionów dotkniętych tym zjawiskiem. W kontekście LEDD ludzie podejmują planowane lub nieplanowane działania zmierzające do bezpośredniego zwalczania LEDD bądź też rozwiązywania innych problemów społeczno-ekonomicznych. Celem finansowanego przez UE projektu LEDDRA (Land and ecosystem degradation and desertification: assessing the fit of responses) było opracowanie kompleksowych ram do analizy adekwatności społeczno-ekologicznej działań podejmowanych w kontekście LEDD. W projekcie LEDDRA wprowadzono pojęcie "zestawu reakcji" ("response assemblage", RA) oznaczające dynamiczne, wielopoziomowe i dwukierunkowe zależności między LEDD a działaniami podejmowanymi wobec LEDD w ich kontekście biofizycznym, społeczno-kulturowym i instytucjonalnym. Optymalne RA obejmują wzajemnie się wspierające, uzupełniające i skoordynowane środki reagowania, które są adekwatne do warunków środowiskowych i społeczno-ekonomicznych panujących w poszkodowanych regionach w takim sensie, że pozwalają utrzymać ich odporność społeczno-ekologiczną. Oznacza to, że przynoszą one korzystne skutki oraz ograniczają niekorzystne skutki środowiskowe i społeczno-ekonomiczne. W projekcie LEDDRA przygotowano całościowe ramy koncepcyjne umożliwiające prowadzenie analiz adekwatności społeczno-ekologicznej reakcji na LEDD na gruntach uprawnych, pastwiskach oraz w lasach. Opracowano także kompleksową teorię reakcji na LEDD oraz zintegrowaną metodologię i odpowiednie metody/techniki oceny adekwatności społeczno-ekologicznej reakcji na LEDD i projektowanie optymalnych RA. Ponadto, przygotowano dziesięć analiz lokalnych (we Włoszech, w Grecji, Hiszpanii, Chinach i Maroku) oraz analizę międzynarodowych, unijnych i krajowych polityk w zakresie środowiska i rozwoju. Dokonano również oceny ich wdrażania w 10 badanych miejscach oraz opracowano zalecenia polityczne dotyczące walki z LEDD. Wyniki badań LEDDRA przyczyniają się w sposób istotny do zrównoważonego zarządzania gruntami, racjonalnego planowania wykorzystania gruntów na zdegradowanych obszarach oraz tworzenia polityki na szczeblu międzynarodowym (UNCCD), unijnym i krajowym. Słowa kluczowe Pustynnienie, degradacja gruntów i ekosystemów, zasoby gruntowe, system społeczno-ekologiczny, odporność społeczno-ekologiczna, adekwatność społeczno-ekologiczna, zestaw reakcji
