Nowatorskie leczenie niedokrwistości antagonistą hepcydyny
Hepcydyna jest głównym czynnikiem regulującym wychwyt i magazynowanie żelaza, a tym samym jego dostępność do procesów biologicznych. Czynnościowa niedokrwistość z niedoborem żelaza charakteryzuje się podwyższonym poziomem hepcydyny we krwi, co powoduje gromadzenie żelaza w komórkach i zmniejsza jego dostępność do produkcji czerwonych krwinek, tzw. erytropoezy. Przewiduje się, że inhibicja hepcydyny zwiększy dostępność żelaza, zintensyfikuje erytropoezę, znormalizuje poziom hemoglobiny i pozwoli leczyć niedokrwistość. W finansowanym przez UE projekcie EUROCALIN (European consortium for Anticalins as next generation high-affinity protein therapeutics) uczestniczyło 10 partnerów z UE, którzy opracowali Anticalin PRS-080, potencjalny lek wiążący hepcydynę, w celu leczenia niedokrwistości czynnościowej wynikającej z niedoboru żelaza. Opracowano proces produkcji i wytworzono białko PRS-080 do testów nieklinicznych i klinicznych. PRS-080 ma duże powinowactwo wiązania do hepcydyny i działa jako jej inhibitor, zmniejszając aktywność ferroportyny, będącej przenośnikiem żelaza. Podanie PRS-080 zwierzętom skutkowało oczekiwanym uwolnieniem żelaza z magazynujących go komórek, co potwierdza mechanizm działania tego produktu. W modelu niedokrwistości inhibicja hepcydyny i zwiększona dostępność żelaza sprzyjały hematopoezie i ustąpieniu niedokrwistości, przyjęta koncepcja okazała się więc słuszna. Wykazano bezpieczeństwo PRS-080 w trwającym 28 dni badaniu toksyczności. Przeprowadzono z powodzeniem randomizowane badanie kliniczne fazy I produktu PRS-080 z grupą kontrolną przyjmującą placebo u zdrowych ochotników patrz ClinicalTrials.gov identyfikator NCT02340572. Lek PRS-080 był dobrze tolerowany, obserwowano tylko działania niepożądane łagodne do umiarkowanych, niezależne od dawki i czasu leczenia. Okres półtrwania produktu PRS-080 w krwiobiegu wynosił około 3 dni. Poziom hepcydyny we krwi spadł krótko po podaniu leku PRS-080, a następnie obserwowano zależny od dawki wzrost poziomu żelaza w surowicy i wysycenie transferryny. Badanie potwierdza duże bezpieczeństwo produktu PRS-080 oraz zgodną z oczekiwaniami aktywność biologiczną wobec inhibicji hepcydyny i metabolizmu żelaza. Ten finansowany ze środków UE projekt zakończył się z powodzeniem. Na podstawie tych obiecujących wyników PRS-080 jest obecnie poddawany dalszej ocenie u pacjentów z niedokrwistością w przebiegu przewlekłej choroby nerek.
Słowa kluczowe
Niedokrwistość, przewlekła choroba nerek, antykalina, hepcydyna, czynnościowy niedobór żelaza, EUROCALIN
