Zachowanie się ptaków w zmieniającym się klimacie Ptaki wędrują i rozmnażają się w reakcji na zmiany zachodzące w lokalnym klimacie, a zależności między zmianami sezonowymi warunków klimatycznych a różnymi zdarzeniami biologicznymi określa się mianem fenologii. Zmiana klimatu i środowisko © Thinkstock Ostatnie zmiany warunków pogodowych powodują modyfikację fenologii ptaków wędrownych i gatunki, które nie przystosowują swojej fenologii do zmian klimatycznych, stają się mniej liczebne. Trend ten jest ważnym przedmiotem badań, ponieważ lepsze poznanie towarzyszących mu mechanizmów pozwoli na przygotowywanie długoterminowych prognoz wpływu zmiany klimatu na populacje ptaków i pomoże w tworzeniu niezbędnych programów ochrony. Naukowcy badali zależności między fenologią i dynamiką populacji w ramach finansowanego ze środków UE projektu "Climate-induced phenological change and its consequences for bird populations" (BIRD POPULATIONS). Jednocześnie uczeni starali się połączyć te dwa obszary badań, które dotychczas stanowiły oddzielne dziedziny. Aby zrealizować założenia projektu, zespół wybrał ptaki wędrowne jako system modelowy ze względu na stosunkową łatwość badania ich reakcji fenologicznych. Ponadto ich ekologia jest dobrze znana i dostępnych jest dużo danych na ich temat. Początkowo cele naukowe projektu dotyczyły opracowania modeli umożliwiających kwantyfikację zmienności fenologicznej, łączących modele fenologii i populacji, oraz zbadania różnych scenariuszy zmian klimatycznych przy pomocy symulacji komputerowych. Uczeni przeanalizowali ustandaryzowane dane pochodzące z nordyckich obserwatoriów ptaków oraz długoterminowych programów monitorowania. Projekt BIRD POPULATIONS dowiódł, że zmiany w obszarach zimowania związane ze zmianą klimatu mają pozytywny wpływ na populacje ptaków wodnych w Finlandii. Doprowadziły one do zmian w ich fenologii. Badanie nie zakłada bezpośredniej zależności przyczynowo-skutkowej, a jedynie wykorzystuje obserwacje zmian dotyczących liczebności i naturalnych zdarzeń biologicznych. W rzeczywistości najważniejsze zależności między fenologią i wzrostem liczebności populacji można uznać za efekt zmian w zasięgu sezonowym lub w przeżywalności. Postępy poczynione przez uczestników projektu BIRD POPULATIONS stanowią punkt wyjścia dla dalszych badań. Uczeni opublikowali jeden artykuł, a cztery kolejne są przygotowywane do publikacji. Opisywane w nich modele fenologiczne powinny przydać się badaczom oraz osobom prowadzącym prace z zakresu ekologii stosowanej w terenie. Słowa kluczowe Ptaki, fenologia, warunki pogodowe, ptaki wędrowne, zmiana klimatu, dynamika populacji, zmienność fenologiczna, modele populacji, obszar zimowania, wzrost liczebności populacji, zmienna przeżywalność, model fenologiczny, ekologia stosowana
